Nariangaliye, Rivulishiye, amwesa Ritsopara Uhayati: Shiyo ya nane
Esboço: The Young Church and Paul. 24 sections. It has a picture book to go along with the recording.
Número do roteiro: 425
Idioma: Shimaore
Tema: Sin and Satan (Spiritual Warfare, Deliverance); Christ (Ascension); Eternal life (Salvation); Character of God (Holy Spirit, Word of God (the Bible), Power of God / Jesus); Living as a Christian (Worship, Church, Christianity, No other gods, idols, Repentance, Faith, trust, believe in Jesus, Children of God, Spiritual Life, Christian values); Bible timeline (Gospel, Good News); Problems (Problems, troubles, worries)
Público alvo: General
Propósito: Teaching
Features: Monolog; Bible Stories
Estado: Approved
Os roteiros são guias básicos para a tradução e gravação em outros idiomas. Devem ser adaptados de acordo com a cultura e a língua de cada região, para fazê-lo relevante. Certos termos e conceitos podem precisar de uma explicação adicional ou mesmo serem omitidos no contexto de certos grupos culturais.
Texto do roteiro
Marongozi ya uandrisa i hadisi
Murendre jeje. Nisutsaha nimwambiyani trongo zapatani na i Roho Ndzitwaharifu ya Mungu aliyo hayi. Wakati mutsovulishiyao i kaseti, ɓasi namwangaliye ya mafoto moni mwa mwana shiyo ivhingao range ya muzambarau, yaani, viole. Ata mwamokiya jau (x), namuɓuwe li foto laɗunga.
Foto 1: Ĩsa asuregeya pevhoni
Namwangaliye li foto. Raɓi Ĩsa asulawiya i shivhandre ya tsi, asuheya pevhoni amba aɓaliliwa na vingu. Watru wahe wasumuangaliya ha uzuri. Ĩsa, ha kweli waye mwana wa Mungu, amwesa waye alawa pevhoni ha uja duniyani vhanu madza ina maha alifu mbili. Ĩsa adzalwa na mwanamtsa kalolwa akohiriwa Mariama, vhahanu vhwakohiriwa Ɓaitilham. Aja afanyishiha mwanadamu ile aonese heli Mungu aliyo. Ha ya maendreleyo maovu yawo, wanadamu piya kawamujivhidza Mungu. Waãswi. Ya maãdhaɓa ya dahambi, yao ufa na mutrengano na Mungu. Ɓe Mungu, waye uvhendza wanadamu piya. Kasutsaha wandra moroni. Iyo ɗe i mana ata Ĩsa aja ha urenga ya maãdhaɓa ya madhambi yatru. Maãdhaɓa yao, uwo ufa. Watru waovu wafanya ata Ĩsa aulawa ha uremwa mizumari hari mwa muri wa pawa. Watru wengi wamuono wakati akofa muriju mwa pawa vhale. Ɓadi watru wengi hari mwawo wamuɗunga wamuono ɓaanda ya u muregeyo hayi wahe ha ulawa ufaju. Awaambiya, "Mutsopara ushindzi wakati i Roho Ndzitwaharifu itsomujiliyaoni, amwesa mutsonijudza ha wanadamu." Iyo isurongowa amba watru wahe wamuɗungao walazimu wandre wamujudze ha piya zi nishani hari mwa piya li duniya. Ɓaanda ya uvha watru wahe ãmuri ini, Ĩsa aheya amba aɓaliliwa na vingu, mauri ɗe i heli muonao hari mwa li foto lilo. Suku, Ĩsa atsoregeya duniyani mauri ɗe i heli aheya pevhoni. I lewo ini, watru piya wamwãmini Raɓi Ĩsa na umutuĩ, ɓasi wao wadjããliwa i neema ya uhayati kauna mupaka wa Mungu.
Foto 2: I Roho Ndzitwaharifu ija ha moro
Munahana amba Ĩsa atowo wahadi awavhelesheye watru wahe i Roho Ndzitwaharifu yahe. Ĩsa aheya pevhoni ata kayahoma, na ya maswihaɓa yahe yaka yangulidzana mukaɓala moja ha wao umumiya Mungu. Wakati ule i Roho Ndzitwaharifu ya Mungu iwajiliya. Kunufayakunu vhulawa keme mbinguni, mauri pevho yendza nguvu. Sa ile watru waono zitru mufano wa ngulimi za moro, amwesa zianyisiyana ha uketsiya kula mutru muãminifu. Na vhale wajadziwa na i Roho Ndzitwaharifu ya Mungu, waandrisa ulaguwa ha luha zangina tsi zawo washukidziwazo, wakorongowa zitrendro ɓole za Mungu. Ĩsa, waye utsimidza piya zi trongo avhao wahadi nazo, mana awavhelesheya i Roho Ndzitwaharifu yahe watru piya wamuãminio na umutuĩ.
Foto 3: Monye asuidiya watru
I Roho Ndzitwaharifu ya Mungu iwajiliya u watru wa Ĩsa ɗagoni Urusalemu hari mwa i tsi ya ya Mayahudi. Wakati ule vhuka Mayahudi mengi Urusalemu, watru walawa hari mwa tsi nyengi, mauri ɗe i heli muonao fotoju vhanu. Watru wale wakolaguwa luha nyengi za mbali na mbali. I Roho Ndzitwaharifu ivha watru wa Ĩsa wale ushindzi wa ulaguwa zi luha nyengi zile, ile watru wapare wakiye na uelewa i Risala ya Raɓi Ĩsa. Ɓadi watru wasaliya wakofikiri amba watru wa Ĩsa wale waka walewe na vinyo, trongo yasonga Monye ahime mbeli zawo vhale vhumoja na ya Mavhingizi Risala kumi na moja yasaliya yale. Aeledza i duniya amba watru wale kawaka walewa, ɓadi ɗe i hazi i Roho Ndzitwaharifu ɗe yakilihwana vhale. Watru wengi mengoni mwawo waãmini zi trongo Monye akozirongowa vhale. Waɓaĩshiwa, trongo iliyo amba ãlama amba watwaharisiwa na madhambi yawo. Wadjããliwa i Roho Ndzitwaharifu wa jau, amwesa waandriso ɗunga i ndziya ya Ĩsa.
Foto 4: I Djama Ndziwãminifu ya handra ya Kiristi
Watru wengi hari mwa i Urusalemu wamuãmini Ĩsa, waja wafanyishiha watru wahe. Watru wao wadjããliwa i Roho Ndzitwaharifu ya Mungu wakoka na ungulidzana mauri udjama, amwesa uwo ɗe u mwandro wa i Djama Ndziwaminifu ya Kiristi. Ɓaanda ya vhavho waja wahiriwa watru wa Kiristi. Wakoanyisiyana izo waka nazo, amwesa wakoangaliyana. Kula suku wakwendra hari mwa i Nyumba Ɓole ya umuãɓudu Mungu ya Urusalemu. Vhale wakomumiya Mungu na umusifu vhumoja. Ya maswihaɓa yakosomedza i Risala ya Mungu. Amwesa tsena, u watru wa Kiristi wakongulidzana malagoni hawo, vhahanu vhuliyo amba wakoanyisana zahula zawo. Wakoka na ukutruwa dipe na unwa maji ya zaɓiɓu ha wao ufanya muɗyiyo uhiriwao Mudyiyo wa Unahanizi. Ĩsa aãmurisha watru wahe wafanye trongo iyo. Mana uku amba i suku yaɗunga Ĩsa atsoremwa mizumari hari mwa muri wa pawa, akoɗya vhumoja na maswihaɓa yahe. Ɓaanda amuhimidiya Mungu, arenge dipe, alikutruwa kutruwa, awavhalo maswihaɓa yahe. Li dipe lile, iyo ãlama amba u mwili wa Ĩsa utolwa sadaka hari mwa muri wa pawa ha siɓaɓu ya wao. Ha i namuna iyo wa jau, Ĩsa arenge shikombe ya shinowa, awavhayo maswihaɓa yahe yanwe. I shinowa ile, i kusudi yayo ika ya uyanahanidza i damu yahe yakondro trihisao hari mwa muri wa pawa ha siɓaɓu ya wao. Wakati ule Ĩsa aãmurisha maswihaɓa yahe wafanye trongo iyo ha umunahana. Ha izo, kula mutru amuãminio na umutuĩ Raɓi Ĩsa Kiristi atsofanya i trongo ya u Muɗyiyo wa Unahanizi wa Raɓi uwo, mana u Mwangishiyo Muraharifu wa Mungu usurongowa, "Kula mwamoɗya li dipe lini, tsena mwamonwa i shinowa ile, vhavho musujudza u ufa wa Raɓi ata mupaka urudi wahe."
Foto 5: Mutru shirewe akofanya akrimasikini azihiriwa
Suku mengoni mwa suku, Monye na Yuhani wandre hari mwa i Nyumba Ndzitwaharifu ya umuãɓudu Mungu ha ondro mumiya Mungu. Ɓasi mulongoju vhale, vhuketsi mutru akofanya akrimasikini. Mutru uwo aka shirewe rangu udzalwa yahe, kakoshindra uendra. Monye na Yuhani ungiya yawo vhale, awamiya marike. Sa ile Monye amwambiya, "Wami tsisina fedha, wala dhahaɓu; ɓadi iyo niliyo nayo, nisuhuvhayo. Ha li dzina la Ĩsa Kiristi wa Nazareti, lamuha wendre!" Amwesa Monye amusiki mutru ule ha u muhono wa hume wahe, amulimbadza. Sa na i sa ile yi mindru yahe na zi zifungo zayo zilamuha, alimbala. Angiya moni mwa i Nyumba Ndzitwaharifu ile vhumoja na Monye na Yuhani. Akwendra ha uwaruka na umusifu Mungu. Uwo tsi ɗe Monye tsi ɗe azihira mutru ule, ɓadi uwãminifu wa Ĩsa na u ushindzi wa i Roho Ndzitwaharifu ya Mungu ɗe wamuzihira. Na vhale apara neema ndzuzuri zaidi mara nyengi raha na marike.
Foto 6: Hadisi yapatana na mutru na mushe wahe walaɓa i Roho Ndzitwaharifu
Vhuka mutru akohiriwa Ɓarnaɓasi, audzu li shamba lahe, avhingi zi marike, alo zivha i Djama Ndziwãminifu ile zi masikini zipare zisaidiwe. Ɓasi wakati ule mutru wangina akohiriwa Hananiya na mushe wahe Safira warenge satuwa wafanye trongo ɗe wiyo na shamba lawo. Ɓadi Hananiya arenge i nusu ya zi marike zile, adzitsitsiya waye na mushe wahe. Amwesa arenge i nusu, alo ivha Monye. Amulaɓa Monye, amwambiya amba ɗe izo piya zi marike. Na vhale Monye ajuwa amba amulaɓa. Ɓas, amwambiya Hananiya, "Hananiya, mana trini Shetwani ahungiya rohoni haho, ata ulaɓa i Roho Ndzitwaharifu? Kwalaɓa wanadamu, ɓadi umulaɓa ɗe Mungu." Sa na i sa ile na Hananiya awu vhotsi, afu. Ɓasi wanahirimu wasaliya waka vhale wahimi, wamuvhingi, walo mudziha. Kayahoma, na Safira angiya vhale. (Risumuona hari mwa li foto lilo.) Waye kajuwa zi trongo zamuhidjiriya Hananiya. Ɓasi Safira amulaɓa Monye wa jau na zi marike. Wakati ule Monye amwambiya, "Ha namuna jeje mwaafikiyana udjereɓu i Roho ya Mwalatru? Ɓasi tsawanu, watru walo mudziha mume waho wa mulongoju, watsohuvhinga na wawe." Sa na i sa ile awu mindruni ha Monye vhale, afu. Irilazimu risaidi watru wasongao na shitru, ɓe karalazimu ramulaɓa Mungu wala mwanadamu atsokao yotsi. Amwesa tsena, namunahane amba Mungu ujuwa zi fikira ndjema na mbovu za wasi piyasi.
Foto 7: Mutru akohiriwa Stefanusu asuangamidziwa ha mawe
Namwangaliye! Vhwa watru wa peu wasaliya wamwangamidzao mutru akohiriwa Stefanusu ha mawe. Waye aka mukizi mbeli hari mwa i Djama Ndziwãminifu, akosaidi zi masikini ɗagoni Urusalemu. Akosomedza u Mwangishiyo Muraharifu wa Mungu ha uhodari, amwesa akotsimidza midjuza ha ushindzi wa i Roho Ndzitwaharifu. Ɓadi Mayahudi yasaliya yahimi kinyume na waye. Wamuvhingi Stefanusu hari mwa li pa la mahakama, wamushitaki ha trambo amba aka amukufuru Mungu, tsena aka arongowa trongo kinyume na u Mwangishiyo Muraharifu wahe. Ɓadi Stefanusu kakoriya, mana Mungu amuvha ushindzi ha ndziya ya i Roho Ndzitwaharifu yahe. Aambiya Mayahudi yale amba yamuulu Ĩsa, uwo aliyo amba aka aja ha uvha watru uhayati kauna mupaka. Wakati ule, Mayahudi yale yaja hasera ata wamutowo ɗagoni vhale, waandriso muvutsiya mawe. Wakati wakomuangamidza Stefanusu ha mawe, ɓasi waye akomumiya Mungu na urongowa, "Raɓi Ĩsa, tsami, kuɓali i roho yangu." Wakati akofa vhale, alatsa keme ha urongowa, "Mwalangu, usuwaangishiye li dhambi lini!" Watru wale wakomuangamidza Stefanusu ha mawe, waka wahetsi madjuɓa yawo mindruni ha mwanahirimu Muyahudi mukizi mbeli akohiriwa Saulusu. Na Saulusu akuɓali i trongo ya Stefanusu uulawa. Ata i lewo ini, watru watsahao wamuhishimu Raɓi Ĩsa watsotreswa na watru waovu, ɓadi Mungu na i Roho Ndzitwaharifu yahe katsowaɓaushiya dahari, wala ukana neka watru wasuwaula.
Foto 8: Hadisi yapatana na mutru wa shi Etiyopi akosafiri
Saulusu vhumoja na maãduyi yasaliya ya i Djama Ndziwãminifu ya Kiristi waandriso tresa watru maãminifu ɗagoni Urusalemu. Wengi mengoni mwawo waka walazimu watrale ɗagoni vhale. Mutru moja akohiriwa Filiɓusa andre hari mwa li ɗago la Samariya. Oho akojudza watru wengi i Haɓari Ndjema yapatana na Ĩsa, amwesa wengi mengoni mwawo waja waãmini. Wakati ule Mungu, ha ndziya ya malayika, amwambiya Filiɓusa andre aɗunge i ndziya ilawao Urusalemu ishukao Gaza, i ndziya ivhirao padzaju. Ɓas, Filiɓusa amutuĩ Mungu. Hari mwa li foto lini, risuona mutru muɓole wa i sirikali ya Etiyopi. Apashiya li gari la farasi lahe, asendra na usoma u Mwangishiyo Muraharifu wa Mungu. Na vhale akosoma trongo zapatana na mutru atsoondeshehao ɓila kafanya mbovu. Mutru wa shi Etiyopi ule kakoshindra uelewa i trongo akoisoma vhale. Wakati ule i roho ya Mungu imwambiya Filiɓusa atsengeleye apare li gari lile. Sa ile Filiɓusa areme mbiyo, alipara, asukiya mutru ule ivho asomao. Na vhale aandriso eledza mutru ule trongo zapatana na Raɓi Ĩsa aliyo amba Mungu aka amuvheleha. Ukiya yahe trongo zile, mutru wa shi Etiyopi ule akotsaha amuɗunge Ĩsa wa jau. Ha i namuna wakoendreleya na i ndziya yawo, amwambiya Filiɓusa, "Maji tsayanu. Ɓasi trongo trini ɗe initããbishao wami uɓaĩshiwa?" Ɓas, Filiɓusa amuɓaĩsha, amwesa mutru ule aregeya tsiju hahe ha furaha ɓole. Na Filiɓusa uvhandre wahe, akovhira hari mwa malago mengi na ujudza i Haɓari Ndjema. Mauri ɗe i heli Filiɓusa afanya, irilazimu rituĩ, rijudze watru wasaliya trongo za Ĩsa, ile wapare wamuãmini, wake na uhayati mukamilifu kauna mupaka wa jau.
Foto 9: Monye aono nida
Suku, Monye aheya uju mwa ɓanara ha waye umiya Mungu. (Hari mwa li foto lini, mutsojuwa muone Monye amba asumumiya Mungu.) Aja asikwa na ndza, amba akotsaha shitru ya uɗya. Wakati ule aono nida yavhelehwa na Mungu. Aono shitru mauri dara ɓole yakoshukidziwa rangu mbinguni, na moni vhale vhuka namuna na namuna ya zinyama. Akiya na ji larongowa, "Monye, hima, tsindza na uɗya." Monye aka Muyahudi, amwesa i Shariya yawo yakorongowa amba zinyama zile akoziona vhale nagisi, kayalazimu uɗyiwa. Ha izo, Monye arongowa, "Ãhã Mwalangu! Wami tsaparo ɗya shitru iliyo amba iyo haramu au nagisi." Wakati ule li ji larongowa, "Izo ziliyo amba Mungu azihalalisha, usuzione amba izo nagisi." Trongo zini zihidjiri namuna iyo ata mara traru, amwesa i dara ile ihedzewa mbinguni. Wakati Monye aka ju la ushanga rohoni hahe na i mana ya nida ile aiona, ɓasi vuja watru wararu, wakomutsaha mulongoju. Namwangaliye li foto laɗunga ile mupare mujuwe i mana ata waja.
Foto 10: Haɓari Ndjema ya piya zi nishani
Wakati Monye alawa hari mwa mamiliyo Mungu yahe yale, vhuja watru wararu ha ujo mutsaha. Waka walawa hari mwa ɗago langina, waka wavhelehwa na mutru akohiriwa Korniliyusu. Korniliyusu unu aka kapiteni wa ya madjeshi ya Romu, tsena aka mutru aliyo amba akotsaha amuhishimu Mungu. Ɓasi suku, malayika ya Mungu imwambiya avhelehe watru wandre wamuhire Monye. Ya Mayahudi yasuona watru wa Romu amba watru wa nagisi, ɓadi Mungu amuonesa Monye hari mwa i nida ile amba kayalazimu aona mutru atsokao yotsi amba mutru wa haramu au nagisi. Mungu ukuɓali watru wa kula nishani wamuriyao, wafanyao izo zalazimu. Ɓas, wakati ule Monye alawa, aɗungamana na watru wale ha uendra ha kapiteni wa Romu ule. Wakati Monye angiya, Korniliyusu adzivutsu mindruni hahe ha umusudjudiya, ɓadi Monye amwambiya, "Hima, wami mwanadamu wa jau mauri ɗe wawe. Ɓasi nisumudzisani, munihiri vhanu ha siɓaɓu ya trongo trini?" Na vhale Korniliyusu amueledza Monye i trongo ya i malayika ile. Sa ile Monye amujudzu Korniliyusu zi trongo za Ĩsa, Ĩsa aliyo amba asuonesa watru heli Mungu aliyo. Ɓas, Korniliyusu na muraɓa wahe waja wamuãmini Ĩsa, wayenedzewa i Roho Ndzitwaharifu ya Mungu, amwesa waja wafanyishiha watru wamurumishiyao Ĩsa. Mungu waye uvhendza wanadamu piya, wala tsi ha waye uangaliya i luha yawo, au i kaɓila yawo, au ngwezi yawo. Ĩsa kaja ile ha ukombowa ya Mayahudi tu. Asutsaha awavhe wanadamu piya uhayati mukamilifu kauna mupaka. Asutsaha piya zi nishani zimuãmini na umurumishiya.
Foto 11: Monye wakati aka shivhani
Wakati ule mufalume Hirudu aandriso tresa i Djama Ndziwãminifu ya Kiristi. Amuulu Muvhingizi Risala akohiriwa Yakoɓu tsena amufungu Monye, Muvhingizi Risala wangina. Ɓasi vhuja uku Monye aka aladzwa hari hari na madjeshi maili, na waye aka afungwa silisili mbili. Na tsiyo, vhuja malayika, imumidzi Monye, amwesa imwambiya, "Hima haraka!" Ɓasi, sa na i sa ile zi silisili zile zipuliha ha ula mihononi hahe. Monye ahimi, aɗungu i malayika, walawa shivhani vhale. U mulongo wa shuma udziɓuwa tu monyewe, wala kawaziwa na mutru atsokao yotsi. Na vhale Monye akofikiri amba piya trongo zile nida ɗe akoiona. Ɓadi uwaswili yawo vhondze pareni, i malayika ile imuɓaushiya, amwesa Monye adzimayizi na i trongo.
Foto 12: Monye aja ha wandzani wahe wakomumiliya Mungu
Ulawa yahe shivhani, Monye andre kamwe ha Mariama, mayahe wa moja mengoni mwa ya Mavhingizi Risala. Uku ule watru waãminifu wengi waka wangulidzana vhale ha wao umumiliya Mungu Monye. Uwaswili yahe vhale, Monye areme u mulongo, na vhale vhuja mutru wa hazi mutrumushe akohiriwa Roda, andre mulongoju ha ondro uɓuwa. Ɓasi ukiya yahe amba lilo ɗe li ji la Monye, kamuɓuliya u mulongo, ɓadi areme mbiyo ha ondro judza wanyahe amba, "Monye tsuwo, a mulongoju!" Wale kawamuãmini, ata wamwambiya, "Ulatsiha fikira zaho!" Na vhale Monye aendreleya urema u mulongo ule. Uɓuwa yawo, wamuono. Washanga halisi. Wakati ule Monye awaeledza i namuna Mungu awatakaɓaliya mamiliyo yawo ha umutowa shivhani. Watru waãminifu walazimu wangulidzane kula sa ha wao umumiya Mungu. Mungu waye uvulishiya na utakaɓaliya ya mamiliyo ya wao wamuaminio Ĩsa. Ĩsa arongowa, "Nisumwambiyani, shivhandreju mwa tsi vhanu vhwamoka wala ukana watru waili tu hari mwanyu waliyo amba wana niya moja ya ondro mumiya Ɓaɓangu aliyo mbinguni trongo itsokao yotsi, ɓasi atsowatakaɓaliyayo. Mana vhahanu yotsi vhuliyo amba vhwa watru waili au wararu wangulidzana ha li dzina langu, ɓasi vhavho kamwe tsa vhumoja na wao."
Marongozi ya uandrisa i hadisi
Namwangaliye ya mafoto, na wasi ritsomutoleyani hadisi yapatana na mutru akohiriwa Saulusu. Aka vhale wakati Stefanusu akoulawa. Ɓaanda ya vhavho Saulusu arenge satuwa andre ɗagoni Damasko. Akotsaha afunge watru waãmini Ĩsa wa shi vhale. Ɓadi ndziyani vhumuhidjiriya trongo yashangidza. Namwangaliye li foto.
Foto 13: Heu na ji zalawa mbinguni
Vhale Saulusu aka ndziyani, vhuja heu yala mbinguni, imuwaliya. Awu vhotsi. Wakati ule akiya ji lakomwambiya, "Saulusu, Ɓaɓa, mana trini unitresao?" Adjiɓu, "Wawe mbani, Raɓi?" Sa ile li ji limwambiya, "Wami ɗe Ĩsa umutresao." U watru waka vhumoja na Saulusu wakiya li ji lile wa jau, ɓadi kawaona ata mutru. Wakati Saulusu ahima vhotsi vhale, matso yahe kayakoona ata. Wale waka walazimu wamusike u muhono, ɗe wamuvhinga Damasko. Afanya suku traru amba kakoona. Kakoɗya, wala kakonwa. Mara ya handra Saulusu akorendra mbovu halisi u watru wa Ĩsa. Mungu ushindro gaudza kula mutru. Namuvulishiye zi trongo zaɗunga vhale.
Foto 14: Hadisi yapatana na Saulusu wakati aka mufa matso na mutru ahiriwao Hananiya
Vhanu risumuona Saulusu wakati aka mufa matso, a moni mwa nyumba ɗagoni Damasko. Mungu avheleha mutru akohiriwa Hananiya andre amupara vhale. Hananiya uwo aka mutru amuãmini na umuɗunga Ĩsa Kiristi. Ajuwa fetre amba Saulusu aka arendre mbovu watru waãminifu ɗagoni Urusalemu. Ɓadi Hananiya amutuĩ Mungu, andre ha Saulusu. Wakati ule Hananiya amwambiya Saulusu, "Saulusu, mwananyangu, Raɓi anivheleha, Ĩsa ule aliyo amba ahuvhenushiya hari mwa i ndziya yaho ile vhale wakoja hunu. Anivheleha ile uregeye uone, amwesa ujadziwe i Roho Ndzitwaharifu." Hananiya amukadza Saulusu i mihono yahe; sa na i sa ile Saulusu aregeya aono. Adjaãliwa i Roho Ndzitwaharifu na Mungu, amwesa aɓaĩshiwa ile ha ushadidisha mbeli za watru amba vhale aka mutru wa Ĩsa. Ɓaanda ya vhavho Saulusu andre ha ya Mayahudi ha waye uwajudza Ĩsa. Mauri Hananiya heli afanya, ɓasi irilazimu rimutuĩ Mungu, wala rasuriye wanadamu. Vhavho ɗe vhahanu Mungu atsorirumiyao ha ujudza watru wasaliya heli watsojuwao wakombolwe.
Foto 15: I Djama Ndziwãminifu isumumiya Mungu na uvheleha madjaula
Ɗagoni Anitiyokiya, ɓaãdhwi ya watru maãminifu wakoangulidzana ha umuãɓudu Mungu. Watru wao, iyo ɗe i Djama Ndziwãminifu ya Antiyokiya. Wakohiriwa Makretiyẽ, yaani, watru wa Ĩsa Kiristi. Ɓasi Saulusu andre vhumoja na Ɓarnaɓasi ha ondro somedza vhale. Suku, ya madhwamana ya i Djama Ndziwãminifu yaka ju la ufunga na umumiya Mungu vhumoja. Ɓasi i Roho Ndzitwaharifu iwaambiya, "Namunitengeye Ɓarnaɓasi na Saulusu ha wao ufanya zi hazi nawahira nazo." Mungu akotsaha Saulusu na Ɓarnaɓasi wandre ha watru waliyo amba kawapara umukiya Ĩsa amba asujudziwa. Hari mwa li foto lini, mutsojuwa muone Saulusu na Ɓarnaɓasi amba wavundzu ya malondro. Ya madhwamana ya i Djama Ndziwãminifu wawakadza yi mihono na uwamiliya Mungu. Amwesa wavheleha Saulusu na Ɓarnaɓasi wandre wasomedze watru i Haɓari Ndjema ya Ĩsa hari mwa mikaɓala yiliyo mbali na Antiyokiya. Ĩsa arongowa, "Namwendre ha piya zi nishani, mujudze i Haɓari Ndjema ha wanadamu piya." Mungu raha asuhira watru waliyo hari mwa i Djama Ndziwãminifu wandre wajudze kula mutru i Haɓari Ndjema yahe. Wanyawo hari mwa i Djama Ndziwãminifu walazimu wawamiliye Mungu, wawasaidi na uwavheleha wandre wafanye i hazi ya ujudza i Haɓari Ndjema.
Foto 16: Ɓaulusu asumujudza Ĩsa
Saulusu na Ɓarnaɓasi wandre hari mwa malago mengi, rangu maɓole ata matiti, hari mwa mikaɓala ya mbali. Uwo ɗe u wakati Saulusu aja ahiriwa na li dzina piya lahe la avhasa, ne ɗe Ɓaulusu. Waka vhumoja na watru waka waangulidzana moni mwa zi Nyumba za Uswali za ya Mayahudi, mauri ɗe i heli muonao hari mwa li foto lini, amwesa wakowasomedza ha urongowa, "Monyezi Mungu wa ya Mayahudi atsahuwa wadzaɗe watru, awafanya nishani ɓole. Awavha mitrume miɓole, makizi mbeli na watru wa uwasomedza. Wakojudza uwo atsojao ile awakombowe na madhambi yawo. Waye ɗe Raɓi Ĩsa Kiristi. Wakati Ĩsa aja, Mayahudi mengi kayamuãmini. Kawakoelewa amba waye ɗe mbani, amwesa kawakiri wamuãɓudu, uwo aliyo amba Mungu ɗe amuvheleha." Ɓaulusu na Ɓarnaɓasi wasomedza watru tsena amba wala ukana Ĩsa kaka afanya mbovu itsokao yotsi, ne watru wamuulu. Mungu amuregeza hayi ha ulawa ufaju. Katsofa tsena. Avhasa kula mutru amuãminio Ĩsa, uwo ukuɓaliwa na Mungu, uwo upara mukuɓalisho mbeli za Mungu. Ɓadi wao waliyo na taradudu, watsehao na u ukweli wa Mungu, watsoãdhaɓishiwa na Mungu. Mayahudi yasaliya na watru wengi wa nishani zangina waãmini i Haɓari Ndjema ini, ata Djama Ndziwãminifu zangina zija zifanyishiha; ɓadi watru wasaliya kawakiri waãmini. Wanadamu kawatsoriãmini kula wakati ramomujudza Ĩsa hawo. Ɓadi Mungu asutsaha kula mutru akiye na uãmini i Haɓari Ndjema ya Ĩsa, ile wapare wahuyiwe.
Foto 17: Mungu amuvhingi Ɓaulusu raha
Ɓaanda ya wana maha, Ɓaulusu andre aangaliye zi Djama Ndziwãminifu zile tsena. Avhingi watru wasaliya waɗungamane na waye, na moni vhavho vhuka mutru akohiriwa Silasa. Wakotsaha wandre hari mwa i tsi ya Ɓitiniya, ɓadi i Roho ya Ĩsa kayawaruhusu. Ata uku, Ɓaulusu aonesewa nida. Hari mwa i nida ile aono mutru wa shi Makadoniya alimbala, akomumiya ha izo, "Shiya uje Makadoniya hunu, ko warisaidiye." Sa na i sa ile na Ɓaulusu aelewa amba Mungu amuhiri andre Makadoniya. Mungu atsovinga watru watsahao wamuɗunge Ĩsa. Wakati, Mungu uvhinga watru ha wao uona nida au ndzozi tsindzini, ɓe mara nyengi asurivhinga ha ya marongozi ya u Mwangishiyo Muraharifu wahe. Watru waãminio walazimu wamumiye Mungu awavhinge hari mwa piya zi trongo wazifanyao. Walazimu wake na uwãminifu na waye amba atsowaonesa i namuna ya umutuĩ vhale awavhingao na i Roho Ndzitwaharifu yahe.
Foto 18: Hadisi yapatana na Ɓaulusu na Silasa wakati wa mudridrimiyo wa shivhandre ya tsi
Ɓasi Ɓaulusu na Silasa watuĩ Mungu, wandre ɗagoni Filipi hari mwa i tsi ya Makadoniya. Na vhale wasomedza watru trongo zapatana na Ĩsa. Ha li dzina la Ĩsa Kiristi, waindziya djini la peu ha mwanamutsa mutrumama. Watru wasaliya waja hasera ha siɓaɓu ya i trongi iyo waifanya, ata vhale Ɓaulusu na Silasa waɓuɓulwa, amwesa wavutswa shivhani. Ata hari hari za uku oho, Ɓaulusu na Silasa waka ju la umiya Mungu na uhedza madjimbo ya umusifu shivhani vhale. Ata kunufayakunu vhuhidjiri mudridrimiyo wa shivhandre ya tsi muɓole. Sa ile yi milongo yiɓuha, na zi silisili za piya makondanye yale ziɓuliha. U mugozezi wa i shivha ile akofikiri amba piya makondanye yale yatrala. Ariyi, ata akotsaha adziule. Ɓadi Ɓaulusu alatsa keme ha umwambiya, "Usudzihodze, ɓadi piyasi tsasi, ra vanu." Wakati ule mugogezi ule awavhingi vhondze, awadzisa, "Maɓaɓa, trongo trini ɗe nalazimu niifanye ile nipare nihuyiwe?" Wale wamudjiɓu, "Ka na uwãminifu na Raɓi Ĩsa na wawe utsohuyiwa, wawe vhumoja na u udjama waho." Ɓas, mugogezi ule na u muraɓa wahe waja wamwãmini Raɓi Ĩsa, na vhale wakana furaha ɓole. Uku ule mugogezi ule awaangaliya Ɓaulusu na Silasa amwesa uku wamosha, awajeledza. Walawa vhale amba watru waliyo na unafasi. Wala ukana neka risuẽshi wakati mudziro, ne irilazimu rimusifu Mungu. Ramoka na uwãminifu na Mungu na utuĩ Mwangishiyo Muraharifu wahe, vhavho ritsojuwa rimurumishiye vhahanu yotsi riliyo.
Foto 19: Ɓaulusu wakati aona Vhahanu ha Mungu Kajulihana
Li ɗago la Athina lika lijadzwa na masanamwe. (Sanamwe, iyo shitru yafanyiwa na wanadamu, wasuiãɓudu.) Watru wakoãɓudu miungu mengi. Hari mwa li foto lini, Ɓaulusu asuangaliya vhahanu vhwa utoleya masadaka. Vhwaangihwa ya marongozi yanu, "Vhahanu ha Mungu Kajulihana." Watru wa Athina wakotsaha wajuwe amba Ɓaulusu asusomedza misomo trini. Ha izo, awaambiya, "Wanyu watru wa Athina, nisumuonani amba wanyu watru wa dini halisi. Mana, vhanu nakorara ɗagoni vhanu, tsipara vhahanu vhwa utoleya masadaka vhwaangihwa ya marongozi yanu, "Vhahanu ha Mungu Kajulihana." Ɓasi nisutsaha nimujudzeni Mungu uwo, uwo aliyo amba kamusumujuwa." Wakati ule Ɓaulusu awaeledza Mungu wa kweli aumba kula shitru. Waye ɗe Mwalahe wa u wingu na i shivhandre ya tsi. Waye kaẽshi hari mwa nyumba za uãɓudu ziliyo amba zifanyiwa ha mihono ya wanadamu. Ɓaulusu awaeledza tsena amba watsojuwa waje wamujuwe Mungu wa kweli uwo kana wa vhili ha ndziya ya Raɓi Ĩsa. Ɓasi wasaliya hari mwa watru wale waja wamuãmini. Ĩsa atsoja raha ile ha uhukumu wanadamu piya. Kavhwasi Monyewe ukombowa neka tsi ɗe waye. Kavhwasi mungu wangina au dini yangina itsojuwao ikombowe wanadamu na madhambi yawo.
Mauri Ɓaulusu heli afanya, ɓasi narike waãminifu hari mwa i trongo ya umuãmini Raɓi Ĩsa Kiristi. Rasuriye umujudza ha watru wasaliya, ile wapare wamurumishiye wa jau.
Foto 20: Ɓaulusu avhingwa hari mwa pa la mahakama
Mauri ɗe i heli muonao hari mwa li foto lini, ɓasi Ɓaulusu aparwa na tããɓu tsena. Vhanu a ɗagoni Korintiyo. Vhuka watru wa peu wengi ɗagoni vhale. Ya Mayahudi yakoketsi Korintiyo yakokanyisa Ɓaulusu wa jau, mana akoambiya ya Mayahudi amba Ĩsa ɗe Mutsahuliwa. Vhuka uku, Raɓi Ĩsa amwambiya Ɓaulusu, "Usuriye; rongowa, wala usuɓurihe. Mana wami tsa vhumoja na wawe, wala kavhu ata mutru atsohutriyao mihononi hahe ha waye uhuhodza, ɓadi tsina watru wengi ɗagoni vhanu." Ɓasi ha izo, Ɓaulusu aɓaki ɗagoni Korintiyo; asomedza vhale, amwesa watru wengi waja waãmini i Risala akoisomedza vhale. Ɓadi ya Mayahudi yakomukanyisa yaono uwivu. Suku, wahimi, wamuvhingi Ɓaulusu mbeli za mahakama. Na vhale wamushitaki amba asusomedza trongo za trambo. Ɓadi wakala wa shi vhale kakiri uwavulishiya, awaindziya hari mwa li pa la mahakama lahe lile. Ɓas, ha zi hasera zawo, ya Mayahudi yale wasiki dhwamana wa i Nyumba ya Uswali, wamuɓuɓuwa mbeli na i nyumba ya mahakama ile. Ɓadi Ɓaulusu uvhandre wahe, kaparwa na trongo. Karalazimu raziya i trongo ya umujudza Ĩsa, ata wala ukana neka watru wa peu wa kinyume na wasi, mana Mungu atowo wahadi wake na watru wahe wamurumishiyao daimani aɓada.
Foto 21: Madjeshi yamuhifadhwi Ɓaulusu na maãduyi yahe
Ɓaanda ya muda Ɓaulusu aregeya ile ha uangaliya zi Djama Ndziwãminifu zija avhasa. Atriyi ɓari u watru maãminifu waendreleye na i trongo ya umuɗunga Ĩsa. Watru waãminifu wasaliya wamumiya Ɓaulusu asuheye Urusalemu. Waka ha shiri na i trongo ya maãduyi yahe oho, amba wakotsaha wamuule. Sa ile Ɓaulusu arongowa, "Wami tsa tayari, wala tsi ɗe ufungwa tu, ɓadi ata ha uulawa Urusalemu ha siɓaɓu ya uvhumoja wangu na Raɓi Ĩsa." Ɓasi uregeya yahe Urusalemu, ya Mayahudi yamidzi watru wake kinyume na waye. I duniya yakotsaha imuule ndziyani vhale kamwe. Wakati ule vhuvhelehwa madjeshi yasaliya, yamutowo Ɓaulusu mihononi ha i duniya ile na zi hasera zawo. Ɓaanda ya vhavho ahimi hari mwa zi laskaliye za i nyumba ya madjeshi yale, alaguwa na i duniya ile. Watru wale waandriso shelemedza, "Namumuule! Kalazimu aẽshi. Ya madjeshi yale yalazimu yatriye Ɓaulusu ndrani ile wapare wamuhuyi na i duniya ile. Ɓaulusu kakoriya i trongo ya ufa. Ajuwa amba pevhoni, thawaɓu ɓole isuwalindra wao waondeshehao ha siɓaɓu ya uvhumoja wawo na Ĩsa.
Foto 22: Ɓaulusu asuĩdhiya watru waɓole, yaani, wakala, na mufalume, na mutrumushe wa mufalume
Ɓaãdhwi ya Mayahudi raha wakotsaha wamuule Ɓaulusu. Ɓadi Raɓi Ĩsa amujiliya Ɓaulusu, amwambiya, "Ka na ɓari! Ha i namuna wanilawiya ushahidi Urusalemu, ɓasi ɗe ha i namuna iyo ɗe walazimu wendre wanitoleye ushahidi ɗagoni Romu." Ya makizi mbeli Mayahudi yamushitaki Ɓaulusu mbeli za i wakala yahetsiwa na Romu, amwesa mutru uwo amuvhingi Ɓaulusu ha Agripasu, mufalume wa ya Mayahudi. Mutsojuwa muwaone piyawo hari mwa li foto lini. Ɓaulusu kakoriya mutru atsokao yotsi. Amujudzu Ĩsa ha i wakala, u Mufalume na mutrumushe wa mufalume. Awaeledza i namuna Ĩsa aka amuvhenushiya hari mwa i ndziya ya uendra Damasko, heli Ĩsa amuvheleha ajudze i Haɓari Ndjema ha watru kula vhahanu. Mufalume Agripasu aka kariɓu na ukuɓali umuãmini Ĩsa. Ajuwa amba Ɓaulusu kaka afanya mbovu. Wakati ule Ɓaulusu arongowa amba asutsaha anamulwe na u Mufalume wa Romu. Agripasu akuɓali Ɓaulusu avhelehwe oho. Romu lika ɗe li ɗago ɓole la li duniya watru wakoliẽshi hari mwa u wakati ule, amwesa u mufalume akoketsi vhale. Kavhwaka mufalume muɓole raha na u mufalume wa Romu. Mungu akana niya muhimu na Ɓaulusu. Ana niya muhimu na kula moja mengoni mwatru. I niya ya Mungu na maẽsha yatru, iyo uparihana hari mwa u Mwangishiyo Muraharifu wahe. Irilazimu rimutuĩ.
Foto 23: Mungu a vhumoja na Ɓaulusu hari mwa wakati wa hatwari
Madjeshi yamuvhingi Ɓaulusu Romu vhumoja na makondanye yangina. Wakolazimu washiye i ɓahari na marikaɓu. Hari mwa suku kumi na nne, i marikaɓu yakovhingwa na pevho yendza nguvu. U watru waka marikaɓuni wakofikiri amba vhale wakondro fa. Ɓadi malayika ya Mungu imujiliya Ɓaulusu, imwambiya, "Usuriye Ɓaulusu, ilazimu uvhire hari mwa yi minamuzi ya u mufalume. Na tsena, Mungu atsohuyi zi roho za piya u watru waliyo vhumoja na wawe." Wakati i marikaɓu yakuruɓiya shivhandre ya tsi, iandriso tsapulwa na maluja. Sa ile watru wale wadzipulisa ɓaharini. Wasaliya wajuwa uyela, wasaliya wasiki maparu ya i marikaɓu ile. Ɓasi piya u watru wasalimishiha, wawaswili uhavuni.
Zi trongo zini zisurionesa amba neka Mungu asuritsaha na hazi, ana ushindzi wa urihuyi na piya zi hatwari.
Foto 24: Ɓaulusu wakati aka kondanye ɗagoni Romu
Hari mwa li foto lini musuona Ɓaulusu ɗagoni Romu. Aka kondanye oho hari mwa maha mili. Akuɓaliwa awadjiri nyumba, amwesa vhulishwa mutru wa djeshi la Romu amugogeye. Akorenga ha uzuri watru piya wakoja na umuona. Akojudza u Utawalizi wa Mungu na usomedza zi trongo zapatana na Raɓi Ĩsa. Tsena Ɓaulusu aangiha maɓaruwa ile asomedze zi djama ndziwãminifu aka aziangaliya kaɓula ya waye uziwa. Maɓaruwa yanu ya moni mwa u Mwangishiyo Muraharifu ile watru piya upare wajuwe zi ndziya za Mungu. Ɓaulusu aondesheha swafi ha siɓaɓu ya uvhumoja wahe na Ĩsa. Mara nyengi akoɓuɓulwa na uvutsiwa mawe, akoona ndza wala kakana vhahanu vhwa uketsi. Ata mwisoni, aulawa na ya Maromu. Ɓadi hari mwa li ɓaruwa lahe lakwendra ha ya Maromu, Ɓaulusu aangishiya maãminifu piya zi luha zini, "Wami tsiwafiku amba kavhu ata trongo ishindro ritsapuwao na u uvhendza wahe arivhendzaowo, tsi ɗe ufa, tsi ɗe uka hayi...wala kavhu ata shitru yangina hari mwa piya izo zaumbwa itsoshindro ritsapuwao na u uvhendza Mungu arivhendzaowo ha ndziya ya u uvhumoja watru na Kiristi Ĩsa, Raɓi watru."
Mungu uvha ushindzi watru piya waãminio na umurumishiya Raɓi ama Monyewe ukombowa, ne ɗe Ĩsa Kiristi.
Narivhe Raɓi Ĩsa maẽsha yatru. Narimurumishiye na uyinedza i Risala yahe ile piya li duniya lipare lijuwe amba Ĩsa uvha uhayati mukamilifu kauna mupaka ha Mungu.