01. Keta, Pilikisya Kangi Uyege Nu Bumi: Buku Lyakwanda - Ubwandilo Nu Kyala
Esboço: Adam, Noah, Job, Abraham. 24 sections. It has a picture book to go along with the recording.
Número do roteiro: 418
Idioma: Ngonde
Tema: Sin and Satan (Judgement, Sin, disobedience, Satan (the devil)); Christ (Sacrifice / Atonement); Eternal life (Salvation); Character of God (Grace and Mercy, Nature, character of God, Word of God (the Bible)); Living as a Christian (Worship, Obedience, Faith, trust, believe in Jesus); Bible timeline (Creation, Prophecy, fulfillment of, Gospel, Good News); Problems (Problems, troubles, worries)
Público alvo: General
Propósito: Teaching
Features: Monolog; Bible Stories; Extensive Scripture
Estado: Approved
Os roteiros são guias básicos para a tradução e gravação em outros idiomas. Devem ser adaptados de acordo com a cultura e a língua de cada região, para fazê-lo relevante. Certos termos e conceitos podem precisar de uma explicação adicional ou mesmo serem omitidos no contexto de certos grupos culturais.
Texto do roteiro
Ubwandilo Nu Kyala: Ubwandilo
Mughonile mwesa, nguba ponya mungamu ya Yesu khristu. Isaga mumanyilege isya bandu aba balikele pa kisu. Kangi na umu Kyala apangile nabo isi sikutumanyisya isya mwene Kyala. Keta ififwani fya mwibuku ikesefu apa mupilikisya ikyombo iki. Filimo ifimanyilo fyo fifumila mubuku lya Kyala, iBangeli. Keta ikifwani ifi linga mupilike ulwimbo ulu. (Ulwimbo)
Ikifwani Kya Kwanda Adamu Ni Nifinyamana
Ubwandilo 1 nu Ubwandilo 2 kanandi 1 mpaka 15
Alipo Kyala yumo. Yo Mbepo. Amenye syosa kangi ikwagigwa posa. Pabwandilo Kyala alipo; kusita Kyala kitaliko ikyabumi. Ikisu iki tukimenye umwisyugu kitaliko pa kwanda. Kyala apelile fyosa. Pakwanda apelile ulumuli. Kangi apelile kumwanya, amabingu, ni kisu. Kyala apagwile inyanja ufuma ku kisu ikyumu, ifyakumela fili nkukula. Kyala apelile isuba, umwesi ni ndondwa. Kyala apelile ifya bumi nkisu na mmisi. Umundu uyu ali pakifwani yo Adamu. Ali mundu gwa kwanda. Kyala alimpelile ku nfu wa pakisu. Apelile umundu nkifwani kyake. Alimpelile umundu ukuti ammanyege Kyala (ukuti ubumi bwa mundu bufwanege nu bwa Kyala.) Aminogono gosa ga mundu nifi ikulonda fifwanege nifya Kyala kangi endege nu Kyala. (Ulwimbo)
Ikifwani Kya Bubili Unkasi Wa Adamu
Ubwandilo 2:15-25
Kyala alimbikile Adamu mu ngunda gwa Edeni alinkuti, aguketesyege. Yalimo imipiki igyakukindanakindana gumo ugwakumanyisya inunu, gumo imbibi nu mpiki ugwa kupa ubumi. Kyala alimwitikisye Adamu ukuti afipege ingamu ifinyamana ni njuni.
Fyalipo ifipeligwa ifinyambala ni fikikulu, fikatililepo umundu kangi fikandumilepo. Adamu akali numwinake. Popapo Kyala alimpelile unkikulu ukuya nnine. Kyala amugonike Adamu utulo utusito. Alinkwegako lumo ulubafu lwake. Kulubafu ulu apelile unkikulu. Kyala alintwele unkikulu kwa Adamu. Bosa babili bakali ni myenda igakufwala, kangi balinkusita kuya nisoni nasimo. Bakayobaga nu Kyala ngati mwinabo. Sikaliko ni ndamyo , nifwa, nimbibi nkisu ikinunu iki. (Ulwimbo)
Ikifwani Kya Butatu Injoka Mu Ngunda
Ubwandilo 3:1-8
Kyala alinkumbula Adamu alinkuti, “Ulyege itolo iseke sya mipiki gyosa ba mu ngunda muno, loli gwene gu mpiki gwakumanyisya inunu ni mbibi gho ungalyaga, linga ulile itolo gwisakufwaga lisiku lilyo.” Loli u setano alinsyobile unkasi wa Adamu. Setano ali wandumi gwa Kyala, po alyandile ukanikana nu Kyala uyu alimpelile. Alonda ukuya unkulumba ukindapo pa Kyala. Yonongwa Kyala alinsopile pa kisu kya pasi ufuma kumwanya, kangi setano alinkuya m’ndugu wa Kyala. Setano umbibi alisile ku nkikulu munjila ya njoka. Ali kunsyoba ukuti, mutisa kufwaga linga mulile umpiki ugwakumanyisya imbibi. Unkikulu alile nukumpako simo nu ndume. Bo balile balinkwimanya ukuti balibwasi. Basimenye ukuti bakalimpilikile Kyala kangi ubukamu nu Kyala bumalike. Balinkusona amani galinkuya fisepe fyakufwala nukwibilila pamaso pa Kyala. (Ulwimbo)
Ikifwani Kya Buna Adamu Nu Nkikulu Panja Pa Ngunda
Ubwandilo 3:14-24
Apa tukuketa ifi fyabombiwe bo Adamu nu nkasi gwake pakusita kupilikila. Kyala abapele ikilango pakusita kupilikila indagilo, popapo Kyala alinkuyibula injoka alinkuti, “Papo ubombile imbibi sisisi, ugunigwe ukukinda ifitimigwa fyosa nifinyamana ifya ndisu.” Ukufuma nkabalilo kala setano ali ndugu gwa Kyala nabandu. Kyala alinkuti bosa aba bikupapigwaga mwa Adamu nu nkasi gwake bisa kuntolaga setano. Yesu abombile sis isi bo afwile panongwa ya mbibi sya nkisu kya pasi, afwile, nukusyuka mmbufwe.
Kyala alinkuti ku nkikulu, “Nisakukupaga ubutolwe bu bwingi nkabalilo kakupapila abana.” Untwa Kyala alinkumbula Adamu alinkuti, “papo ulitike ilisyu lya nkasigo ulile iseke sya mpiki, unfu gugunigwe. Kwisa kufyaghagha ifyakulya mukwiyula mpaka infwa yako. Untwa Kyala abasosisye mu ngunda. (Ulwimbo)
Ikifwani Kya Buhano Noa Ni Ngalaba
Ubwandilo 6:1-22
Abana ba Adamu na Eva bali bingi fiyo. Bakongile injila ya setano nubomba imbibi pamaso pa Kyala. Kyala alinkusulumania panongwa yakuti ampelile umundu. Umundu yumo itolo yo alimpilikile Kyala. Ingamu yake yo Noa. Isiku limo Kyala alinkuyoba na Noa alinkuti, “…nikubapyutaga pa kisu abandu aba nabapelile… Pakuti ikisu kiswile nu bwite… utendekesyege ingalaba yako.” Ingalaba bwato bunywamu.
“Nisa kutuma umwelesyo pa kisu ukuti gupyutege fyosa ifya bumi pa kisu. Loli nikubikaga ulwitikano pakati pamyako nanine. Ingilaga mu ngalaba yuyugwe nu nkasi gwako, nabanako abalumyana, nabakasi babo. Ifya bumi fyosa ifya lukonaluko gwise gwegengepo ifinyambala nifikikulu ifinyamana ni njuni, ukuti fiyege nubumi. Gwise gwegengepo ifyakulya ifya luko losa ifyako ugwe nifya bumi fila.” Kyala alimbulile Noa alinkuti atendekesyeghe ingalaba. Noa alinkusibomba syosa ukufwana namumo Kyala alimbulile. (Ulwimbo)
Ikifwani Kya Buhano Nakimo Umwelesyo Unywamu
Ubwandilo 7:1-24
Bo amalile popanga ingalaba, Noa nabanyumba yake nifinyamana fyosa balingile mu ngalaba. Kyala aligele pa pikifigo. Bo gakindile amasiku mahano namabili ifula yalyandile ukutima. Yatimile amasiku amalongo mana pamusi na pakilo. Inyibuko syosa sya pasi isya misi silinkwiguka ikisu kyosa kyasatanile na misi. Abandu nifinyama fyosa ifi fyali panja pa ngalaba fyafwile. (Ulwimbo)
Ikifwani Kya Buhano Nabubili Ikipingafula Nulwitikano Na Kyala
Ubwandilo 8 kanandi 13 mpaka 22; 9 kanandi 16 mpaka 17
Noa nabanyumba yake nifinyamana bali mu ngalaba ukindapo ikinja. Bo ifula yimile ukutima, ikisu kya lyumile. Abandu bali nkusoka bosa mu ngalaba. Noa ayengile ikigemo kya Kyala buno mukuketela apo.
Alinkwegapo ifinyamana nugoga nukwikemesya pakigemo kila, ukuya ilikemo ilyokye. Untwa ahobwike nalyo nubika kipingafula mmwanya. Untwa abikile ulwitikano ukuti ndisa kughogha kangi ifya bumi fyosa nu mwelesyo. (Ulwimbo)
Ikifwani Kya Buhano Nubutatu Ingasya Ya Babeli
Ubwandilo 11:1-9
Kyala alimbulile Noa nabanake abanyambala ukuti bapapane nukwisula nkisu kyosa. Loli abisukulu bakali bakupilikila. Bakalimpilikile Kyala, balinogw ine ukuyenga akaya akakulumba ukuti ingasya yake yikafikege kumwanya. Kyala aketile akaya kala ningasya yake. Kyala aketile ukusita kupilikila kwa bandu nukwibona kwabo. Kyala alinkuti, “Abandu bali ninjobelo yimoyene balyandile ukubomba bo sisisi, oko tusuluke pa kisu tukayilonganie injobelo yabo ukuti bangapilikanaga.”
Ikisyo ikyo abandu batopilikania kangi. Balekile ukuyengha akaya kala nukubalanikana pakisu kyosa kya pasi. (Ulwimbo)
Ikifwani Kya Buhano Nabuna Yobu Ikuntufya Kyala
Yobu 1:1-12
Apa tuketa umundu ingamu yake Yobu. Ikupanga ikemelesyo ilikemo ilyokye kwa Kyala. Yobu antufyaga Kyala gwa bwanaloli kangi atakangongagha injila ya setano. Yobu ali nabana abanyambala bahano nababili, naba kikulu batatu kangi apangagha ilikemo kwa Kyala mbuyo mwa banake. Yobu ansumagha Kyala ukuti amuhobokele imbibi sya banake linga bamonangile Kyala munjila simo. Kyala ahobwike na Yobu. Amusayile kangi ali gwa fyuma . Yobu ali nifinyamana fingi nabambombo abingi fiyo. Ilisiku limo Kyala alimbulile setano ukuti ahobwike na Yobu. Setano atili kwa Kyala, Yobu akuntila Kyala pa nongwa ya ifi alinafyo papo alinkabi. Setano alinkuti kwa Kyala,”Linga umpokile fyosa ifi umpele Yobu, abagile ukuhelula pa bwelu itolo.” Kyala asimenye ukuti setano ntungulu, kangi asimenye ukuti Yobu ali nunu yuyo anhobosyaga Kyala mwene. Kyala alimwitikisye setano ukuti ege fyosa ifya Jobu ukuti angele. (Ulwimbo)
Ikifwani Kya Bulongo Ulila Kwa Yobu
Yobu 1:13-22
Ikifwani iki kyunangisya ukubabiwa ukunywamu kwa Yobu. Abambombo bake balisile namasyu agankunyomosya fiyo. Ugwambombo gwa kwanda alinkwisa obopa ukumbula Yobu ukuti, “abalugu balisile nugoga abambombo bosa nuhiya in’gombe nimbunda.” Yope yuyuyu bo akali ikuyoba, alinkwisa uyungi alinkuti, “umoto gwa Kyala gusulwike ukufuma kumwanya, gokikye ing’osi pampene nabatimi bosa bapyutigwe.” Ugwa mbombo gwa butatu yope alinkwisa alinkuti, “ifilundilo fitatu ifya ba kikolo fipupile ingamila fibukile nasyo.” Yope uyungi alinkwisa alinkuti, “abanako abanyambala nabakikulu bali pakulya nukumwa nnyumba, popapo kalinkwisa akafulafumbi nukugwisya inyumba bosa bafwile.”Yobu bo apilike sisisi, alinkumwa inywili, alinkwitaga pasi alinkuti, “uNtwa alimbele, lilino uNtwa yuyo mwene egile; ayitufigwege ingamu ya uNtwa Kyala.” Muli syosa sisisi Yobu alinkusita nukutula inongwa nukundaga Kyala. (Ulwimbo)
Ikifwani Kya Kalongo Nakimo Yobu Otamiwa
Yobu 2:1 - 41:34
Setano aketile ukuti Yobu antilaga Kyala, alinkumbula Kyala ulinkuti, “ugupalamasye umbili gwake, polelo usikete atisakuhaba ukuhelula pa bwelu itolo.” Kyala alimwitikisye setano ukungela Yobu. Alinkumfunda ni mbungo. Yobu alinkubuka panja ukwega uluyo lwandeko lo alinkwitunila nalo. Unkasi gwake alinkuti,”ulekile fiki unkuhelula Kyala gwenda nukufwa?” Yobu alinkumwamula alinkuti, “Ngimba tukwambililaga fifinunu itolo kwa Kyala, tutikwambililagha ifibibi mma?” Popapo Kyala anangisye ubukulumba bwake na mahala gake pa Yobu. (Ulwimbo)
Ikifwani Kya Kalongo Nabubili Kugomoleligwa Kwa Yobu
Yobu 42:1-17
Ikifwani iki Yobu agomoleligwe ukuya kanunu kangi ali nkabi. Mmbabule muno syalyendile. Yobu bo agene nu Kyala asimenye ukuti yo mwene maka gosa kangi apindwike namuno abwagile ubukifu ubwakulalusya injila sya Kyala. Lilino Kyala ayobile nunnine gwa Yobu ingamu yake Elifazi alinkuti, “ngalele na nugwe na binako namanga mukayoba ubwanaloli mma pa mbombi gwangu Yobu.”
Kyala ababulile ukuti babuke kwa Yobu bakikemesye ikemo ilyabo ilyokye ukuti umbombi gwake Yobu akabiputile. Kyala yope ayobile ukuti ikubahobokelaga imbibi syabo. Yobu abiputile abamanyani bake, Kyala apilike ulwiputo lwake. Bo abiputile abamanyani bake Kyala alingomolile ubununu ni fyuma fyake. Abamanyani ba Yobu balisile nabakamu bake pa kulya nagwe nukuntwalila ifyabupi. Kyala alimpele abana abanyambala bahano na babili, nabana batatu abakikulu abamogi. Yobu alikele pa kisu nuketa abisukulu bosa nukufwa bo mundu nkangale fiyo. (Ulwimbo)
Ubwandilo Nu Kyala Ulubafu babubili: Ubwandilo
Leka mmbabule isya mundu ingamu yake Abramu. Alimpilikile Kyala kangi ukufuma mmyake abandu abingi basayigwaga. Lino linga mwapilika ulwimbo ulu, mwigule ikifwani iki. (Ulwimbo)
Ikifwani Kya Kalongo Nubutatu Abramu Ikuleka Akaya Kake
Ubwandilo 12:1 - 13:4
Ikifwani iki muketa Abramu nu nkasi gwake Salayi, Loti, umwana wa nnuguna nabambombo bake. Bali pa bwendo ubutali ukufwana namumo Kyala ayobile nu Abramu ukuti, “Usokemo nkisu kyinu, nambakamu bako, na ba nyumba mmyako ubukege ku kisu iki nisa kukunangisyaga. Nisa kukupelaga ukuya kikolo ikikulumba, kangi nisa kukunangisyga ugwe nu kuyimika ingamu yako, abandu bisa kusayiligwa mmyako ugwe.” Abramu asubile ulwitiko lwa Kyala. Umwene na bandu bosa ali nabo pa bwendo kubuyo bwa Kanani. Bo ali kula Kyala alimbonikile alinkuti, “abanduyungu lwako bisa kukikabaga.” Abramu bo afikile kubuyo bwa Negabu kubusokelo ilibusa ku Kanani, injala yagwile nkisu kila, kitaliko ikyakulya ikyakuti balye. Abramu na bandu bake balinkubuka nkisu kya Egiputo ukuti bakalonde ikyakulya. Panyuma agomokile ku Kanani panongwa yalusubilo nulwitiko nu Kyala gwake. (Ulwimbo)
Ikifwani Kya Kalongo Nabuna Abramu Nu Loti
Ubwandilo 13:5-18
Abramu nu Loti balikele pampene ku Kanani. Bali nifinyamana fingi fiyo bunobuno ikisu kyali kinandi ukuti bikale bosa babili. Abatimi ba Abramu nu Loti balikulwana. Popapo Abramu alinkumbula Loti alinkuti, “Kungayangapo ukulwana pakati pamyako nanine, kangi napabatimi bangu nabako, buno tuli banyamundu.” Abramu alimbulile Loti ukuti asalepo ulusoko lwa Yordani, uku twaliko utwaya twakwitughalapo. Loti alinkwega utwaya utwa muntebela mbupipi nkaya ka Sodomu. Abandu abankaya ka Sodomu bali banyongafu fiyo. Bakalinhobwisye Kyala. Abramu alinkuyenga nkaya ka Kanani, Kyala ayobile nayo kangi, alinkuti, “Ikisu kyosa iki kukikibona, ngwisa kukupa na bosa aba bikupapigwaga mmyako.” (Ulwimbo)
Ikifwani Kya Kalongo Nabuhano Abramu Ikwagana Nu Malafyale Wa Lutengano
Ubwandilo 14:1-24
Loti bo ikwikala muntebela, ubwite bwalyandile. Loti nabanyumba yake bakoligwe palikimo nabandu bosa aba mu Sodomu. Abramu nabasilikali bake babukile ukuti bakamwabule Loti munyololo. Babatolile bosa abalugu, nu kubabula bosa abamungoye, nupoka ifindu fyabo fyosa.
Bo bofuma kubwite balyagene nu malafyale, muno muketela pa kifwani ikyo. Ingamu ya manafyale ali yo Melekizedeki. Ali malafyale gwa pabuyo bwa Salemu, usanusya “ulutengano.” Melekizedeki ali mputi gwa Kyala. Melekizedeki alikutwala ikisyesye nu bwalwa kwa Abramu. Abramu alimile pa maso pa Melekizedeki nukuntwalila ifya bupi. Umalafyale gwa ku Sodomu akalondaga yope ukumpa ifya bupi Abramu nongwa yakubapoka abandu bake. Loli Abramu akalyambilile nakamo ukufuma ku malafyale umbibi yula. (Ulwimbo)
Ikifwani Kya Kalongo Nubuhano Nakimo Abramu Ni Ndondwa
Ubwandilo 15:1-21
Kyala bo ampokile Loti na bandu bosa aba mu Sodomu, Loti agomokile kukaya akaniongafu. Kyala alinkuti kwa Abramu, “Abramu ungatilaga, yo Une ngulu yako, ifi nikukupaga ugwe fikuyaga fyingi itolo.” Loli Abramu akahobwike panongwa yakuti Kyala akalimpele ubakwingila mmyake linga afwile. Kyala alinkusoka panja na Abramu alinkuti, “Keta kumwanya ubale indondwa, linga ubayile ukusibala.” Popapo alinkumbula alinkuti, “mo mumo bisakuyaga ubwingi ubwa nduyungu lwako.” Abramu alimwitike uNtwa palema akali nu mwana nayumo. (Ulwimbo)
Ikifwani Kya Kalongo Nubuhano Nabubili Umwana Unyambala Ishimaeli
Ubwandilo 16 - 17
Keta! Abramu ali nu mwana unyambala. Umu mosyayilile. Abramu alikele nkaya ka Kanani ifinja kalongo, alinkulindilila ukuti Kyala amupe ulwitikano lwake pa Sarayi, unkasi gwake, akali nu mwana nayumo. Sarayi ali nu wambombo gwake ingamu yake Hagara. Sarayi unkasi gwa Abramu alinkumwega Hagara umbombi gwake unkikulu, alinkumpa undume. Inyiho mosyayilile nkabalilo kala. Hagara alinkuya nikifuba. Sarayi silinkumbaba bo umbombi gwake ali nikifuba, alinkumbombela imbibi Hagara, ukuti abope. Uwandumi gwa Kyala alyaganile nu Hagara nukumpembusya. Alimbulile ukuti, “kwisa kupapaga umwana undumyana, gwise umpege ingamu ya Ishimaeli, papo uNtwa abubwene ubutolwe bwako.” Ishimaeli yikung’anamula “Kyala opilika.” “Umwanake yuyuyo isakuyaga bo yi mbunda ya mmatengele isa kulwaga nabandu bosa, kangi nabandu bosa bisa kulwaga nagwe, mbumi bwake bosa isa kuyaga gwakukindana na bakamu bake bosa.” Ishimaeli apapigwe nukuti bo ukulile aliyo Tata wa bandu baki Arabu. Ifinja kalongo na fitatu bo apapigwe Ishimaeli, Kyala alisile kwa Abramu nukumubula ukuti, “Yone Kyala umwene maka gosa: gwendege nanine, kangi uyege mpelelesye. Keta ngubika ulwitiko na nugwe; kwisa kuyaga gwisabo gwa fikolo fi fingi. Lino utisa kubilikigwaga kangi Abramu, ingamu yako lino gwe Abrahamu, papo ngupelile ukuya gwisabo gwa ba fikolo fifingi.” Panongwa ya ngamu imbya iyi alimpele, Abrahamu asimenye ukuti yo Tata wafikolo. Kyala alinkuti kwa Abrahamu, “Ikisu kya Kanani…ngwisa kukupaga naba fikolo bosa aba bikwisa nyumba myako kangi ngwisa kuyaga Kyala gwabo.” (Ulwimbo)
Ikifwani Kya Kalongo Nuhano Nubutatu Sara Alinkuseka
Ubwandilo 18:1-15
Isiku limo balisile abandumi ba Kyala pakifigo kya hema kya Abrahamu. Abrahamu alinkolile Sara, alinkumbula ukuti atendekesye ifyakulya, nukuti abatendekekisye umwene abahesya bala. Abandu bala balindalusisye Abrahamu balinkuti, “Alikugu unkasi gwako Sara?” Abrahamu alinkwamuka alinkuti, “Ali mu hema mula.”Popapo yumo nkati mbandu bala yuyo ali yoyu Kyala alinkuti, “ngwakwisa kangi kumyako nkabalilo bo kakaka, po yope Sara isakuyaga nu mwana undumyana.” Bo apilike Sara alinkuseka mwene itolo papo, akangele nukuti akabagile ukupapa kangi. Akali nulusubilo. Kyala alinkuti kwa Abrahamu, “Fiki Sara ikuseka, kangi ikuyoba ukuti, ‘kali naloli nisakupapagha umwana apa bo ngangele?’ Ngimba kaliko aka kakuntola Kyala? Mma ngwakwisa pa kabalilo aka kimikigwe, nkabalilo kako, Sara isakupapaga umwana.” (Ulwimbo)
Ikfwani Kya Kalongo Nubuhano Nabuna Abrahamu Akwiputila Akaya Ka Sodomu
Ubwandilo 18:16 - 19:29
Abahesya batatu bala balinkusumuka balinkubuka. Abrahamu ali nkwakubasindikila ku njila. Baketesisye akaya ka Sodomu nukuti Kyala alimbulile Abrahamu ukuti ikuya pakwendela akaya ka Sodomu. Kyala alinogwine ukonanga ikisu kya Sodomu na Gomora nongwa yakuti abandu bali baniongafu pamaso pa Kyala. Abrahamu alinkumbwike Loti alinkuti, “Kyala kupyutaga abagholofu nabaniongafu pampene? ... papo yogwe ndongi gwa kisu kyosa yo ati asite ukubomba isya bugholofu?” Abrahamu alinsumile Kyala alinkuti, “linga gwagilemo abagholofu kwisa kubonangaga panongwa ya baniongafu.” Kyala alinkuti, “ndisa kupyutaga mma Sodomu panongwa ya bandu bala kalongo abagholofu.” Untwa alindekile Abrahamu bo alekile uyobesania nagwe, yope Abrahamu alinkubuka kumyake. Loli bakalyagiwemo abagholofu kalongo nkaya ka Sodomu. Abandumi babili balisile ku Sodomu, baketile ubuniongafu bwa bandu. Abandumi balimbulile Loti naba nyumba myake ukuti asokemo mu Sodomu, kangi bangaketaga ku nyuma panongwa yakuti Kyala abapelile ikisa. Kyala atumile umoto ukufuma kumwanya pa kisu kya Sodomu na Gomora nabosa abaniongafu aba balikele pa kisu bapyutiwe. Loti naba nyumba myake babopile nkabalilo kala kala, loli bobikwenda pa njila, unkasi gwa Loti alinkuketa kunyuma, alinkwipela ukuya ibungila lya munyu.
Abrahamu alyandile ukundaba Kyala ukuti abapoke bosa abagholofu. Loti nabanake babili abakikulu ba ponile panongwa ya kuti Kyala akumbwike ulwitiko lwake nu Abrahamu pakumwiputila u Loti. (Ulwimbo)
Ikifwani Kya Malongo Mabili Ikemelesyo Lya Abrahamu
Ubwandilo 21:1 - 22:19
Bo Sara ali ni finja amalongo mahano na mana alinkupapa umwana unyambala, pakabalilo kako Kyala ayobile nu Abrahamu. Abrahamu ali ni finja mia yumo. Balimpele ingamu Isaka, iyi yung’anamula “lusekelo.” Bo Isaka ali nnandi, Kyala alingelile Abrahamu. Kyala akalonda ukunketa Abrahamu linga akumpilikila. Kyala alinkuti, “Umwegege umwanako Isaka, uyu yo yumoywene ntigha, nganigwa myako, ukikemesye pamaso pa myanngu. Abrahamu alimpilikile Kyala. Alyegile umwanake Isaka nukumpimbisya imbabu, alinkwega umoto nu lubo ukuti ambole umwanake. Abrahamu bo binkwenda, Isaka ilindalusisye ugwise alinkuti, “Ka akang’osi ka kwikemekesya ilikemo ilyokye kali kugu?” Abrahamu alinkumwamula alinkuti, “Gwe mwanangu, Kyala ikwakutupa akang’osi kakwikemekesya alikemo ilyokye.” Abrahamu alinkuyenga ikigemo kya kwikemekesyapo. Abrahamu alinkukwaba ulubo ukuti ambole umwanake, ugwandumi gwa Kyala alinkumbilikila Abrahamu alinkuti, “Abrahamu, ungangoghagha umwanike, ungambombelaga simo imbibi, lilino po menye ukuti kuntila Kyala naloli, papo ukakana ukumba Une umwanako yuyo yo yumoywene ntiga.” Popapo Abrahamu alinkukelengania alinkuyibona ing’osi yikolile ndusingi. Yo alikwikemesya ukuti yo yiyeghe ikemo ilyokye mbuyo bwa mwanake. Popapo Kyala alinkuti, “Nisa kukusayagha naloli kangi, ukufuma nyumba yako ifisu fyosa fikwisa kusayigwagha, panongwa ya lwitiko lwako.” (Ulwimbo)
Ikifwani Kya Malongo Mabili Nakimo Abrahamu Nu Mbombi Gwake
Ubwandilo 24:1 - 25:11
Bo Abrahamu akangele fiyo, alinkolile umbombi gwake alinkuti, “Mbapo ulobe lwako, tufinge ukuti ukamwegele umwanangu unkikulu ukufuma kubakikulu ba nkisu kya Kanani.” Umbombi gwa Abrahamu alimpilikile, alinkusumuka ukubuka nkisu kya Nahori. Bo afikile alinkunsuma Kyala ukuti andongosye pa kumwegela Isaka unkikulu ununu. Rabeka undindwana umogi alinkusuluka ufuma ntwaya ukwisa ukunega amisi pa kisiba. Akalondaga kangi ukusinegela ingamila kalongo isya mbombi gwa Abrahamu mumbwigane bwake.
Umbombi gwa Abrahamu asimenye ukuti Kyala anangisye unkikulu uyu kangi yoyuyo andondaga. Bo andalusisye unkikulu alyagile ukuti yo mwisukulu wa nnuguna gwa Abrahamu. Umbombi gwa Abrahamu alintufifye Kyala pamwamuka ulwiputo lwake nukundongosya pakumwegela unkikulu Isaka. Abrahamu afwile bo ali ni fyinja mia yumo namalongo mahano namabili, kangi nifinja fihano. Ubumi bwake bosa alinkusubila Kyala nukukonga ulwitikano. Yonongwa yake Kyala amusayile. Kyala numwisyughu ikubasaya bosa abo bikusubila mmyake bubobuno abombile Abrahamu. (Ulwimbo)
Ikifwani Kya Malongo Mabili Nububili Ukupapigwa Kwa Yesu
Matai 1:18-25; Bagalatia 4:4-5
Amasyu ga Kyala ga bwanaloli, Kyala gatikutungulupa mma. Kyala alimbulile Adamu ukuti isa kutumaga unsaligwa gwake yo isa kuntolaga setano. Kyala alinsokile Noa ukuti ikuya pakubapyuta bosa abaniongafu. Kyala alindongwisye Yobu ukuti olonda ubununu ufuma ku myitu.
Nkifwani iki muketa umwana ingamu yake yo Yesu. Mkabalilo kake apapiwe nkaya ka Kanani, aka kali nkuyobigwa Isillayeli. Unna gwa Yesu ali Maria uyu afumile mulubatiko lwa Abrahamu nu Isaka. Maria ali ndindwana unsita kumanya unyambala apa akapiwaga Yesu. Yesu akali nu gwise pa kisu iki. Kyala yo ali gwise. Yesu yo ali Untwa gwa lusayo ku kisu kyosa kya pasi. Yesu alisile ufwanisya ulwitiko lwa Kyala ukuti asantole setano. (Ulwimbo)
Ikifwani Kya Malongo Gabili Nubutatu Imfwa Ya Yesu
Yohane 19:34-42; Bagalatia 3:13-14
Bo Yesu akulile alinkubamanyisya abandu injila ya Kyala. Yesu anangisye ifika ifingi fiyo ukubasisimikisya abandu ukuti afumile kwa Kyala. Loli abandu bakali nulusubilo myake. Yesu balimpayikile nunkomela nimisumali pakipingika, nukundasa nigwego uketa linga naloli afwile.
Kyala alimbulile Adamu ukuti isa kufwaga linga alile umpiki. Bopapo twesa tukampilikila Kyala tubagiligwe ukufwagha. Mukumbukegha Kyala alimpele Abrahamu ing’osi iya kwikemekesya mbuyo bwa Isaka. Munjila yiyo Kyala, mbuyo bwakuti abandu bosa babukeghe kufwa ya bwilabwila, yofundo yiyo alintumile umwanake yumoywene ntiga, Yesu, ukutufwila uswe nongwa ya imbibi syitu. Imbibi syitu situpagwile uswe nu Kyala. Yesu yo njila ya kwa Kyala. (Ulwimbo)
Ikifwani Kya Malongo Gabili Nubuna Yesu Mumi
Yohane 20:19-29
Abamanyani ba Yesu babikile umbili gwa Yesu mwipumba. Yesu alitugele mwipumba amasiku matatu. Alinkusyuka mbufwe. Yesu ayitolile ifwa papo ali mwana wa Kyala. Bo asyukile alinkubonekela kubafundigwa bake ali kuya pakati pabo. Balinkuswiga bo bambwene Yesu. Unfundigwa yumo ingamu yake Tomasi akalipo bo Yesu abasetukile abanine. Tomasi alinkuti, “Linga ngaketa amakoko ga misumali mmaboko gake, linga ngabikamo ulobe muno yalimo imisumali, nukubika ikiboko kyangu palubafu lwake, ndisakwitikamo siku.”
Lelo bo gakindile amasiku mahano na matatu, abisile kangi abafundigwa. Keta ikifwani iki. Yesu alinkunangisya Tomasi amakoko ga misumali maboko gake, alinkumbula Tomasi alinkuti, “twala ulobe lwako kuno ubike pa lubafu lwangu. Ungayaga unsita kwitika loli gwitikege itolo. Basayigwa aba bikwitika bo bataketa.”
Tungayaga bo Tomasi unsita kwitika Kyala. Kyala alimbulile Adamu ukuti, nisa kutuma umundu uyu isa kuntola u setano. Bo Yesu afwile pa kipingika kangi asyukile mbufwe, ukuti antole setano. Setano akanamaka pa bandu aba bikusubila nukumpilikila Yesu. Isi syosisyo Kyala ayobile mulwitikano lwa Abrahamu. Kyala alimbulile Abrahamu ukuti ikisu kyosa kya pasi kisa kusayigwaga myake. Ulusayo ulu lo lwakutupoka ku mbibi syitu nukuti twikalege nu kuntila mbumi bwitu bosa. Ulusayo lwa lisile mwa Yesu. Tubagile ukulwambilila ulusayo ulu linga tusubila mwa Yesu nupilikila amasyu gake.