Buku 2: Amuna a Phanvu Za Mulungu

Mafala a Kutoma Nawo

Kumwanykana axamwali. Kodi musandziwa Mulungu wa ndimomwene? Lekani ndilonge thangwi ya amuna akhandziwa. Mbuli kubva langana cipangizo mu buku ya kaindi wa laranja. Langanani cipangizo pa tsamba inatewera mungabva tenepa...

Cipangizo 1: Abale Awiri

Gen 25:21-34, 27:1-29

Abale awiri pa cipangizo ici alikuzengeza. Ule akhacemerwa Izau akhali nsodzi wa nyama za nsanga. Jakobo mbale wace wangono, akhadacita cakudya cadidi, mbwenye nepangono adapasa tayi Izau. Jakobo abvundza Izau, "Pakutoma ndigulisire ukulu wako." Iye akhafuna nfuma yakusala ikhapaswa mwana wa kutoma. Izau akhanyerezera tayi nfuma yace yakusala. Iye akhanyerezera mimba yace basi ikanadjara. Na thangwi yeneyo agulisa ukulu wace na cakudya. Dzina ya Jakobo isalongera 'kunyengeza'penu kunama . makhaliro ace akhali a kunyengeza anango. Jokobo mbodziene anyengeza baba wace.

Cipangizo 2: Ndoto Za Jakobo

Gen 28:10-22

Izau akhazonda Jakobo mbafuna kumupha, natenepa Jakobo adazathawa pa nyumba yawo. Langana pa cipangizo! Jakobo alota. Aona Mulungu kuzulu na maanjo za Mulungu mbizikaxitha padziko. Mulungu mbanbvundza Jakobo, "Ndinakupasa dziko ii kwa iwe na kwa ale anafuna kudzamburuka kwa iwe. Anthu onsene apadziko angumana nkhombo kubulukira mwa iwe. Ndinakhala na iwe konsene kunaenda iwe." Mulungu akhadziwa kuti Jakobo akhali wakunyengeza, mbwenye Mulungu akhanfuna Jakobo natenepa akhafuna kuncindja. Tenepa ampasa cidumbiro cadidi.

Cipangizo 3: Jakobo Na Labau

Gen 29:1 - 31:55

Jakobo akhapitiriza na kunyengeza anango, mbwenye mizizi inango anango akhanyengezambo iye. Jakobo aenda kaphatira basa mbale wa baba wace, Labau. Jakobo akhafuna kusemba mwana wakumalisira wa Labau, akhacemerwa Rakeli. Aphata basa kwa Labau pyaka pinomwe kuti alipe maluphato. Natepa Labau anyengeza Jakobo, mbwenye Jakobo, nakukonda dziwa, adzasembana pakutoma na mwana wace wa kutoma. Labau adzakambatisa pontho Jakobo pyaka pinomwe kuti akwate Rakeli. Mbwenye Jakobo anyengeza Labau mbadzakala na mabira adidi a Labau. Tenepo Mulungu anbvundza Jakobo, "Bwerera kudziko ya ababa ako".

Cipangizo 4: Jakobo Anaonana Na Mulungu

Gen 32:1-32

Jakobo akhafuna bwerera kunyumba mbwenye akhagopa Izau. Ale ananyengeza anango asagopa kuthabuswa. Masiku anango mamuna mbodzi aenda kaonana na Jakobo. Iye amenyana na Jakobo mwasiku onsene Pakubuluka dzuwa mamuna akumura ncafu ya Jakobo. Natenepo Jakobo adzazindikira kuti mamuna uyu akhali wa Mulungu. Jakobo akhakwanisabve tayi kumenyana naye mbwenye anbvundza,kuti "Ndinakusia tayi mbuenda mbudzati kundipasa nkhombo." Natenepa mamuna abvudza Jakobo, "Dzina yako nkhambeve cemerwa Jakobo, mbwenye Israeli." 'Israeli' pisalongera 'Mwana wa Nfumu asamenyana na Mulungu.' Mulungu acita kuti Jakobo, nyakunamiza, asowe mbanvu kuti amucindje Mwana wa Nfumu. Israeli adzabwerera kwa dzindza yace mwa ntendere. Iye adzakhala baba wa dzindza ikulu yakuphembera Mulungu. Axamwali, tonsene tisamenyana na njira ya Mulungu tingafuna kunyengeza anango, mbwenye Mulungu atumiza mamuna mbodzi anakwanisa kuticindja. Iye ndi Mbuya Yezu Khrixitu.

Cipangizo 5: Ndoto Za Zuze

Gen 37:1-11

Jakobo, ndiye Israeli, akhali na ana kumi na awiri. Mwana akhafunika pikulu akhali Zuze. Jakobo apasa Zuze nguwo yakubalika. Abale ace Zuze akhala na ntsanje naye. Ntsiku inango Zuze alota. Iye acemera abale ace mbabvudza, "Bveserani pidalota ine. Imwe mukhali munda, mbumumanga misumbo ya tirigu. Mbwenye misumbo yanu yazungulira nsumbu wanga mbinculumira pantsi kunculumira nsumbu wanga." Abale ace mbaipirwa pikulu napyo. Pyonsene ipi pikhalongera kuti iwo anadzangodamira mbale wawo wangono? Akhamuzonda Zuze mbasaka ndzidzi kuti amenye.

Cipangizo 6: Zuze Mbaguliswa

Gen 37:12-36

Abale a Zuze akhali akumbizi a mabira mbakakumbidza kutali na kunyumba kwao. Jakobo abvudza Zuze, "Ndoko kaone abale ako angakhala ali pyadidi, iwo na pinyama." Mbwenye pidaona iwo kuti mbale wawo akhabwera abverana kuti amuphe. Mbandula nguwo yace yakubalika mbamuikha muncera wakuuma wakusoweka madzi. Mbodzi wa abale wace mbati, "Tingapha mbale wathu tinawinanji? Mbatinguliseni ninga bicu." Ndzidzi weneo anyamalonda akhapitambo, tenepo abale a Zuze angulisa na kobiri makumawiri. Mbakwadza nguwo ya Zuze na ciropa ca mbuzi mbaenda kapangiza baba wawo. Na thangwi eneyo Jakobo anyerezera kuti Zuze aphiwa na cinyama ca nsanga. Iye alira pikulu na thangwi ya mwana wace.

Cipangizo 7: Zuze Na Nkazi Wa Kuipa

Gen 39:1-20

Anyamalonda agulisambo Zuze ku Egipito. Iye akhala bicu wa mamuna wa nfumu akhacemerwa Putifari. Mulungu akhali na Zuze pontho pyonsene pikhacita iye pikhabuluka mwadidi. Pandzidzi ungono atoma onera nyumba yonsene ya Potifari. Zuze akhali mamuna wakubalika. Nkazi wa Putifari akhamufuna kuti apite naiye mambonde . Iye ankakamiza Zuze kuti aende na iye pa talimba ibodziene. Zuze adziwa kuti penepi ndipyakuipa pikulu natenepa mbankonda. Iye mbatawa munyuba mbwenye nkazi wa Putifari akwatira nguwo zace. Iye apangiza nguwo ya Zuze kwa mamuna wace, mbapambizira Zuze kuti akafuna kupita naiye mambonde mbancita kuipa. Natenepa Putifari apitisa Zuze nkaidi.

Cipangizo 8: Zuze Mu Kaidi

Gen 39:20 - 40:23

Mulungu akhali na Zuze nkaidi. Pandzidzi ungono Zuze akhala nyakuonera wa anthu onsene akali nkaidi. Nyabasa wakulu wa nfumu (Farao) na padero kulongera ule anaphika mikate ya nfumu afungirwambo nkaidi. Masiku anango awa awiri alota, Zuze mbabvundza, "Mulungu asadziwa kuphindula ndoto. Ndibvudzeni ndoto zanu." Tenepa nyabasa alonga kuna Zuze, "Pa ndoto zanga pakali na muti wa uva nantawe zitatu. Ndakwata mauva mbindiakamula madzi yace mundiro ya nfumu mbindimpasa. Zuze abvundza kuti pisalongandji ndoto zace, tepo anculurira pikalonga ndoto, "Nkati mwa nsiku zitatu nfumu anakubulusa nkaidi mbakuika pambuto yako yakale. Mpadero kulongela wakuphika mikate mbalongambo ndoto zace kuna Zuze, Mbwenye ndoto zace zikhalongera kuti nkati mwa nsiku zitatu anadzaphiwa. Nyabasa adzasudzulwa mbwenye padero kulonga ule anaphika mikate adzaphiwa, ninga Mulungu akhadapangiza Zuze, Mbwenye Zuze akhala nkaidi kufikira pyaka piwiri.

Cipangizo 9: Ndoto Ya Nfumu

Gen 41:1-45

Nfumu (Farao) wa Egipito adalota. Mundoto mukhali ngombe zinomwe zakukhuma paduzi na nyandza. Ngombe zinomwe zakuonda zabuluka munyandza mbizidya zinomwe zakukhuma. Nkhambe adakwanisa kuphindula kuna nfumu ndoto zenezo. Mbwenye nyabasa wa nfumu ampanga thangwi ya Zuze. Nfumu acemeresa Zuze nkaidi, Zuze mbakwanisa kucurara kuli nfumu ndoto zace. Iye mbalonga, "Mulungu andibvundza khale pinafuna cita Iye. Kunati kuoneke pyaka pinomwe pyakusowa njala ku Egipito. Pinkapita penepyi kunaoneka pyaka pinomwe pya njala. Nfumu aona kuti Nzimu wa Mulungu ukhali na Zuze, na tangwi eneyo acita kuti Zuze akhale ntongi wa Egipto yonsene.

Cipangizo 10: Zuze Mbatonga Egipito

Gen 41:47 - 42:28

Pakati papyaka pinomwe Zuze akoya phoso izinji. Pakufika pyaka pinomwe pyanjala akagulisa phoso kuli anthu. Abale ace khumi akulu a Zuze abwerambo kangula phoso ku Egipito. Iwo akhadziwa tayi kuti ntongi akhali Zuze, mbwenye iye aazindikira. Iye aapambizira kuti akhali anyakubwera dzaona, mbapitisa nkaidi. Tenepa iwo mbapemba kuti asudzurwe, natenepa aabvundza, "Kuti mupangidze ndimwe amuna adidi, bweresani mbale wanu wangono kuno kwa ine." Iye mbakoya mbale wace mbodzi nkaidi, mbasiya kuti anango akwate phoso kwenda nayo kuna mbumba yawo.

Cipangizo 11: Zuze Apizindikirisa Kuli Abale Ace

Gen 43:1 - 45:27

Abale a Zuze akhagopa kubwerera ku Egipito, mbwenye akhafuna phoso inango. Natenepa akwata mbale wawo ngono, Benjami, mbaenda kaonana na Zuze. Zuze akhasati kupizindikirisa kuti iye ndi ani. Apasa phoso mbwenye abisa kopo ya parata mu thumba ya Benjami. Natepa atuma anyabasa ace kuti aapambizire kuti amba. Abale ace onsene ankotamira,mbamphemba kulekererwa, ninga pa nsumbo wa tirigu mu ndoto za Zuze. Mbwenye Zuze adziwi kwanisabve kupibisa tayi. Iye ankhumbatira Benjami mbalira mbakhalonga tenepa, "Ine ndine mbale wanu Zuze adagulisemwe." Abale ace aenda kunyumba mbabvundza baba wawo, "Zuze ali maso. Ndiye ntongi wa Egipito yonsene".

Cipangizo 12: Jakobo Na Zuze Mu Egipito

Gen 45:28 - 50:26

Jakobo wakukalamba akwata mbumba yace yonsene na pyonsene pikhali na iye baenda kakhala ku Egipito. Akhala wakukomerwa nakuona pontho Zuze! Iye aikha manja ace kuli ana a Zuze mbapasa nkhombo aphale. Kuti adzakhale atongi akulu dzindza ya Israeli. Jakobo afera ku Egipito na pyaka pizinji. Natenepa abale a Zuze akhagopa na thangwi ya pyakuipa pikhadancitira iwo Zuze. Mbwenye Zuze aabvundza, "Lekani gopa. Mwandicita kuipa, mbwenye Mulungu apiphinduza mbipikhala pyadidi, kuti apulumuse anthu azinji."

Axamwali, kuzulu alipo mbodzi wakulu kupita Zuze. Dzina yace ndi Mbuya Yezu Chrixitu. Amuna akuipa amupha, mbwenye Mulungu aphinduza kuidana mbakukhala udidi wathu. Yezu alamuka mwa anyakufa. Cincino Mulungu anakwanisa kutilekerera kudawa kwathu konsene, napyonsene pyakuipa pinacitira ife andzathu. Iye anakwanisa kutipulumusa mu nyatwa ya kufa kwa kukhonda mala.

Mafala Akutoma Nawo

Akhalio mamuna wa mphanvu akacemerwa Mose adapulumusa anthu pa ubicu Iye asatiendesa kwa Yezu anakwanisa kupulumusa anthu onsene pa ubicu wa sathana. Bvesera mbulangana pa mipangizo ii pa Buku ya kaindi ya laranja.

Cipangizo 13: Mwana Mose

Exodo 2:1-10

Mose akhali wa dzindza ya Israeli. Iye abaliwa pa kupita pyaka madzana matatu mbadafa kale Zuze. Nfumu wa Egipito akhathabusa ma Israelita. Iye akhaapatisa basa ninga mabicu pontho mbafuna kupha ana acimuna onsene. Pakubaliwa kwa Mose mai wace ambisa. Iye amuikha mu cesto mbambisa pakati pa mabande a nyandza. Mbale wace, Miriamu, akhala paduzi kuti aonerere. Mwana wa nfumu afika kunyandza kuti asambe. Iye agumana cesto na mwana Mose. Mose atoma kulira. Mwana wa nfumu abvera nsisi mwana, mbanyerezera kumkwata kuti akhale wace. Mose akula panyumba yakulu wa nfumu. Akhapfundziswa njira zonsene za mu Egipito mbadzakala mamuna wa kulu.

Cipangizo 14: Mose Na Tundudzi Yakugaka

Exodo 2:11

Ntsiku inango Mose aona mu egipito akhamenya bicu israelita. Iye akhafuna kuphedza dzindza yace, natenepa apha mu egipito. Tenepa Mose adzathawa kwa nfumu, mbamala pyaka makumanai mbakakhala nthando isacemerwa Sinai. Mbwenye ntsiku inango aona cindu cakunyanyasa. Iye aona tundudzi ikhapya mbikhonda mala (ikhadza dotha tayu). Mulungu alonga na Mose kubulukira patundudzi ya kugaka, mbati, "Ndaona kuti mbumba yanga irikuthabuswa. Ndirikukutuma kuna nfumu wa Egipito kuti usogolere mbumba yanga ibuluke kunja kwa dziko yace."

Cipangizo 15: Mose Mbabwerera Kwa Nfumu

Exodo 3:11 - 10:29

Mose akhagopa, mbwenye akhakulupirira Mulungu mbabwerera ku Egipito. Mbale wace Arao aenda naiye pambodzi. Iwo mbabvundza nfumu, "Mbuya, Mulungu wa Israeli, alonga, 'Siya anthu anga abuluke'." Mbwenye nfumu alonga, "Sinandziwa tayi Mbuya, pontho mkhambe siya Israeli ibuluke." Natenepa Mulungu abvudza Mose, "Bvundza Arao aponye ntsuimbo yace pasogolo pa nfumu, inati isanduke nyoka." Arao abvera, nfumu aona mphanvu ya Mulungu, mbwenye adasiya tayi mbumba ya Israeli kuti imuluke. Natepa Mulungo acita pirengo pizinji kuli ma egipito. Iye asanduza madzi mbadza ciropa kuti iwo asowe madzi a kumwa. Atumiza ku egipito miriri mizinji ya matesi, ntsentse, nthete penu nhazombe na nkunguni. Pinyama pyafa na maegipito aduala, mbwenye nfumu aleka tayi kuti a israeli abuluke.

Cipangizo 16: Nsembe Ya Bira

Exodo 12:1-36

Mulungu alonga na Mose kaciwiri, mbati, "Bvundza a israeli akwate bira pa nyumba ibodzi na ibodzi, aphe. Angamala akwaze ciropa ca bira pa nsuwo. Ndinapita na kuegipito bindipha ana onsene a kutoma. Mbwenye ndingaona ciropa ndinapita bindikhonda kukupha nyumba yeneyo." Mulungu acita pire pikhadalonga Iye. Onsene ana akutoma amaegipito amala kufa. Tenepa nfumu acemera Mose mbanbvudza, "Bulukani muende, iwe na mbumba yako yonsene, mbulukani mu dziko yanga, ndokoni kalambira Mulungu wanu."

Cipangizo 17: Pakati Pa Bhara

Exodo 13:17 - 14:31

Mose asogolera mbumba ya Israeli kunja kwa Egipito. Mulungu akhaenda kusogolo mumakole a moto. Mbwenye maegipito akhala akuipirwa thangwi akhadaluza mabicu awo. Natenepa nfumu na anyakondo ace atewera Israeli kuti aabwererese pontho. Maisraeli afika pa bhara ikulu yakuti akhakwanisa tayu kupandira. Maegipito akhali nduli mwawo. Akhakwanisa tayu kuthawa. Mose abvundza kuna anthu a israeli, "Lekani gopa! Munaona pinafuna kucita Mulungu kuti akupulumuseni." Tenepo Mulungu afungula njira pakati pa bhara. Maisraeli apita pakati pa bhara mbapakhala na mataka akuuma. Maegipito afuna kuatoera, mbwenye madzi aaphimbira mbamara kurondzweka onsene. Maegipito onsene afa madzi, mbwenye Israeli yapulumusiwa.

Cipangizo 18: Cyakudya Na Madzi Mu Thando

Exodo 16:1 - 17:7

Mose asogolera mbumba pa thando. Akhana cyakudya ca kukwana tayu, tenepo Mulungu aatumizira cyakudya. Na macibesi onsene pakaoneka pantsi mapindi ninga a nkate. Mbumba ikhacemera penepyi 'mana'. Na maulo Mulungu akhatumiza mbalame kuti mbumba idye. Pandzidzi udasoa iwo madzi Mulungu abvundza Mose, "Kwata ntsuimbo yako umenye nayo pacimwala, madzi anabuluka kuti mbumba imwe." Kupita pyaka makumanai Mulungu akadyesa mbumba ya Israeli mu thando.

Cipangizo 19: Moze Pa Phiri Ya Mulungu

Exodo 19:1 - 20:17

MaIsraeli afika ku phiri ya Sinai. Mulungu atxitha pa phiri, na piphaliwali, makole na moto. Mose akwira pa phiri Mulungu mbalonga naye, mbati, "Ine ndine Mbuya Mulungu wako. Leka kala na milungu inango. Leka kotamira mifano, pontho leka kupirambira. Leka longa dzina Yanga papezi. Koya pa ndzidzi onsene ntsiku ya cinomwe mbuikuza. Lemedza baba wako na mai wako. Leka kupha. Leka cita upombwe. Leka kuba. Leka phambizira nzako pyapezi. Leka sirira pinthu pya nzako." Mulungu alemba myambo ii pa mwala, Mose mbatxitha pa phiri mbapasa mwambo mbumba.

Cipangizo 20: Nyoka Na Muti

Numero 21:4-9

Anthu alonga kuipa kwa Mulungu mbakhonda kukoya mwambo wa Mulungu. Mulungu aathabusa anthu mbaatumira nyoka za kuluma. Anthu azinji afa pidalumwa iwo na nyoka. Anthu akuwa kuna Mose kuti aphedziwe tenepa Mose aphemberera. Natenepa Mulungu mbabvudza Mose, "Cita nyoka uiyke pa muti; onsene analumwa na nyoka, mbalagana nyoka pa muti anawangiswa." Tenepa Mose acita nyoka ya utale, onsene akalangana pa nyoka akapulumuswa. Mose akhali mprorofeta wankulu na npfunzisi wa Mulungu wakuonekera mu Israeli. Pakati pa pyaka makumanai asogolera mbumba mu thando. Mbasati kufa Mose Mulungu anbvundza mbati, "Ndinati nditume mporofita unango, ninga iwe, pakati pa maIsraelita. Iye analonga pyonsene pinanbvudza Ine."

Cipangizo 21: Yezu Mbadyesa Anthu

Juwau 6:1-58

Pakupita pyaka pizinji mbumba ya Israeli ikasaka mporofita unango ninga Mose. Tenepo abarwa Yezu Chrixitu kudziko ya Israeli. Iye akapfundzisa anthu tangwi Mulungu, ninga pikacita Mose. Anthu aenda pambuto inango nthando kuti akamubve. Akala na ndjala mbwenye akhali na cakudya tayi. Mphale mbodzi akhali na mikate micanu na nyama za madzi ziwiri. Yezu akwata mikate na nyama mbakuza napyo Mulungu. Natenepa, na cakudya ceneco, adyesa anthu. Akhali penepo, anthu akunjipa kupita pikwi pixanu! Anthu alonga, "ndimomwene Uyu ndi mporofita!" Yezu mbaabvundza, "Ine ndine nkate waupulumuki. Ule anabwera kwa ine khambe dzakhala na ndjala; pontho ule ananditawira nkhambe dzabva nyota."

Cipangizo 22: Yezu Mbalonga Na Mose

Luka 9:28-36

Mose na Elia akhali maporofita a Mulungu. Akhali pantsi pano pyaka pizinji mbadzati kubarwa Yezu. Mbwenye ntsiku inango abulukira kuna Yezu. Amuna atatu akhayetimira pikulu. Yezu akhadziwa kuti akufuna kufa, mbalonga na Mose na Elia thangwi ya kufa kwace. Axamwali atatu a Yezu abvambo makani anewa. Tenepo pacitha khole ikulu mbiphimbira onsene. Fala ya Mulungu yalonga pakati pa khole, tenepa, "Uyu ndi Mwana Wanga - nbvereni." Fala pidamaleyo kulonga axamwali, atatu aona Yezu basi.

Cipangizo 23: Yezu Afera Ife

Juwau 3:14-16

Anthu akhonda Yezu mbamupha. Anyakhondo ankhomera pa ntanda wa muti. Aphambo amuna awiri pabodzi na Iye. Akhali mambava pontho akhali maphanga. Mbwenye Yezu akhakhoya myambo ya Mulungu mbaleka kuitaya. Tonsene ife tisataya myambo ya Mulungu. Ife tisakwanira kuthabuswa na Mulungu mwa kufa kuenda na kuenda. Mbwenye Mulungu asafuna anthu onsene. Iye nkhambe funa kuti tife kuenda na kuenda tithambuswe. Na thangwi eneyo atuma Yezu, Mwana wace, kuti akwate kuthabuswa kwathu. Pa ndzidzi wa Mose ciropa ca bira caerera kuti cipulumuse maisraeli. Yezu asia ciropa cace mbicierera kuti atipulumuse. "Ninga Mose alamusa nyoka nthando, tenepa pinafunika kuti Mwana wa munthu alamuswembo; kuti onsene ule anantawira aleke kutaika, mbwenye akhale na upulumuki wakukhonda mala."

Cipangizo 24: Yezu Kuzulu

Mabasa 'Actos' 1:6-11

Manungo akufa a Yezu aikiwa mu ndumbi, mbwenye pa ntsiku yacitatu Yezu akhala pontho m'maso! Anthu azinji alonga naye. Kupita ntsiku makumanai aoneka na anthu mbakwira kuzulu, ninga pikuoneka pa cipangizo ici. Yezu na lero ali maso. Mose ali masombo kuzulu. Mose akhali nsogoleri wankulu na mporofita wa Mulungu, mbwenye Yezu ndi Mwana wa Mulungu. Iye ndi nkulu kakamwe kupita Mose. Mose asogolera Israeli pakati pa bara onsene mbapulumuswa. Mbwenye Yezu abwera kapulumusa onsene ale anamutewera. Ntsiku inango Yezu anadzabwera, ninga pidakwira Iye kuzulu. Iye anadzakwata onsene ale anamutawira kuti adzakhale naye kuzulu. Xamwali wakufunika, wasasanyra kuti uende na Yezu? Pinkacitike kuti Iye abwere lero." "Tawira kuna Mbuya Yezu Chrixitu tenepo unati upulumuke."