Buku 1: Kutomera Na Mulungu

Mafala Akutoma Nawo

Kumwenykana axamwali.

Bwerani mufunze twangwi ya anthu adatoma kala pa ziko. Isatifunzisa pikulu twangwi Mulungu wandimomwene. Langanani pa pipangizo mu Buku ya kufira . Langanani pa cipangizo cinatowera mungava cizindikiro ici.

Cipangizo 1: Adamu Na Pinyama

Gen 1:1 - 2:14

Pa kutoma pansi pakalipo tayu. Mulungu yeka ndie akalipo. Alipo Mulungu mbozi basi. Iye ndie Nzimu (nkabe kuoneka tayi). Mulungu ana mphanvu yonsene. Iye asadziwa pindu pyonsene, pontho iye ali mbhuto yonsene. Mulungu acita pyonsene pya pansi na kuzulu. Mulungu acita munthu kubulukira pa mataka a pansi. Mulungu aikha mwa munthu nzimu kuti adziwe Mulungu. Manyerezero na kufuna kwa kukakhala na Mulungu. Mulungu acemera mamuna Adamu. Adamu apasa madzina pinyama pidacita Mulungu. Mulungu acita mizimu yonsene na maanjo a kuzulu. Pyonsene pidacita Mulungu pikakhala pyadidi.

Cipangizo 2: Nkazi Wa Adamu

Gen 2:15-25

Mulungu aikha Adamu mu munda wadidi wakubalika mba onerera pyonsene pikakhala mwenemo. Mukakhala pinyama pya cikazi na pinyama pya cimuna mwa mitundu yonsene ya pinyama, mbwenye akalipo tayu nkazi wakukwanira kwa mamuna. Na tenepo Mulungu agonesa citulo cikulu Adamu. Mulungu acita nkazi kubulukira kwa mbavu ya Adamu mbapasa nkazi kuli Adamu kuti akhale nzace. Mamuna na nkazi akhali cipezipezi ne akakhala na manyazo. Akalonga na Mulungu ninga xamwali. Pakhali na kusukwala tayu, kufa peno kuidana pambuto eneiyo ya didi.

Cipangizo 3: Nyoka Mu Munda

Gen 3:1-8

Mulungu alonga kuna Adamu, "Iwe ndiwe wa kusudzulwa pa kudya pyonsene piri munda; mbwenye leka kudya pya muti wa kudziwa pya didi na pya kuipa, thangwi nsiku inadzadya iwe unadzafa. Onani Sathana akhali anjo wa kuzulu akadaphindukira Mulungu. Iye adzakhala nyamalwa wa Mulungu. Sathana afika kwa nkazi mbaoneka ninga nyoka ya kubalika. Balonga uthambi kwa nkazi kuti nkabe kufa tayu. Banyengerera kuti adye muti Nkazi apasa pya muti Adamu iye baudyambo. Muwiri mwawo adawisira Mulungu thangwi penepi akhamudziwa pontho Mulungu tayu ninga pakutoma. Akhala na manyazo thangwi akakhala cipedzi phedzi mba funa kubisalira Mulungu.

Cipangizo 4: Adamu Na Eva Kunja Kwa Munda

Gen 3:14-24

Mulungu abulusa kunja Adamu na nkazi wace munda. Mulungu alonga kuna Adamu, "Nakuti wadya muti dziko inatikanwa". Natenepa unati uphate basa mbuthabuka kuti uone cakudya. Natenepa Mulungu avunza nkazi, "Ndina ndinathimidzira kuva kupha kwako pa kubala". Kwa nyoka Mulungu alonga, "Wacitiranji ipi, iwe ndiwe wa kutikanwa, unafamba na pamimba pako." Nyoka iyadzakhala muidani wa munthu. Adamu adzacemera nkazi Eva (pisalongera upulumuki). Eva adzakabala ana ndiwo akutoma kwa ife tonsene. Ticiri wakupambulwa kwa Mulungu. Ninga Adamu tonsene tiri wakukhonda vera Mulungu. Mulungu apikira kuti ndizakutumirani munthu anakunda sathana. Munthu oneyo anakwanisa kukumbwelezerani kuna Mulungu. Munthu uyu ndie mbuya Yesu Chrixitu.

Cipangizo 5: Nowa Na Mwadya

Gen 6:1-22

Wanthu adabalwa mu dzindza ya Adamu akatewera njira ya Sathani. Pakati pawo mbozi ndiye akhali wa kulungama, dzina yace Nowa. Mulungu anvunza Nowa, "Ndanyerezera kuti ndifudze nyama yonsene thangwi ziko yadzala na kuipa. Sasanyra kwa iwe mwadya. Ndinatumira mazi makulu pa dziko kuti afudze nyama yonsene ina upulumuki. Upite mu mwadya iwe na nkazi wako, na ana ako pontho na akwenya ako. Pontho ukwate pinyama pyacimuna na pyacikazi kwa pinyama pyonsene kuti pikhale mbeu. Nowa acita pyonsene pidatumiwa iye na Mulungu.

Cipangizo 6: Mazi Makulu

Gen. 7:1-24

Nowa awacenceza anthu kuti Mulungu asfuna kufudza dziko, mbwenye akhaleka tayu njira zawo za kuipa. Nowa na bumba yace na pinyama piwiri piwiri mbapita mu mwadya. Mulungu afunga nsuwo. Madzi mbatoma kuvumba. Mbavumba masiku makumi makumanai na masikati makumi makumanai Madzi mbabulukira kumicera ikulu ya kuzika, dziko yonsene iyadzala na madzi. Anthu onsene, na pinyama pyonsene pyamala kufa na madzi, kupambula Nowa na ale akhali nkati mwa mwadya.

Cipangizo 7: Uta Waazimu Dico Cidumbiriro Ca Mulungu

Gen 8:13-22

Madzi alimira ku vumba, mbwenye pakupita caka cibozi dziko ya uma. Nowa abuluka mu mwadya na bumba yace pontho na pinyama pyonsene. Nowa apereka nsembe kwa Mulungu idamusandzaisa Mulungu aikha uta waazimu kuzulu mbalonga tepa, "Nalini ndinadzafudzave tayi nyama yonsene na madzi makulu. Pangabulukira uta waazimu pazindzi onsene ndinanyerezera cidumbiro canga.

Axamwali mungaona utha waazimu munyerezere penepi, Mulungu anazatonga ziko kaciwiri. Pakumalisira anazafudza na moto. Mbwenye ale anamutawira mba mvera Mulungu nkahabe funika gopa tayu. Mulungu atisasanyra njira kuti tithawe nayo, njira eneyo ndi Mbuiya Yezu Chrixtu.

Cipangizo 8: Nyumba Ya Kulapha

Gen 11:1-9

Ana a Nowa adzakhala na anaaombo azinji. Mulungu awavundza kuti aende kakhale ndziko yonsene, mbwenye anthu akhafuna tayu kumwazana. Iwo abverana kuti amange nzinda na nsikada inafika kuzulu. Mulungu aona konda kuvera kwawo na kupikudza kwa anthu, mbalonga, "Iwo ndiwo nkumbi una malongero mabodziene. Bwerani ticite kuti tiamwazanise malongero awo." Langana anthu pa cipangizo! Nkhabe kwanisa kubverana mbodzi na nzace pa malongero. Atoma kulimira kumanga nzinda mbaenda kakhala mbuto zinango. Ndiko kukhonda kuvelana kwa anthu kudacita kuti kuoneke malongero mazinji. Kukhonda kuvera kusapambura anthu mbodzi na unango, pontho kukhonda kuvera kusapambuara anthu na Mulungu.

Cipangizo 9: Job Akuza Mulungu

Job 1:1-12

Mamuna pa cipangizo ici ndi Job. Iye akhalambira mba pereka nsembe kwa Mulungu mbodzi wa ndimomwene. Akatewera tayu njira za sathana. Job akhali na ana azinji na anyabasa, na pinyama pizinji. Mulungu anthimizirira thangwi ineyo akali wakufuma. Nsiku inango Mulungu avunza sathana kuti akomerwa pikulu na Job. Sathana mbalonga kuti Job akhamulambira Mulungu toera akhale nfumi. Iye alonga kuna Mulungu "Mungabulusa pyonsene pya Job iye anakutikanani". Mulungu akhapidziwa kuti Sathana akhalonga uthambi. Mulungu akhadziwa kuti Job penu akhale wakuduwara anakudza basi Mulungu. Na thangwi ineyo Mulungu asiya sathana abuluse pyonsene pya Job amulesere kuti Job ndi mamuna wadidi.

Cipangizo 10: Job Munyatwa

Job 1:13-22

Yadzafika nsiku kuti anyabasa akhali na mbangwa dzakusukwalisa kwa Job. Wadani a Job akadaba nkombe na maburo, na tenepa anyabasa anango akhadaphiwa. Piphaliwali pikhadapha mabira anango na akumbidzi. Maphanga akadapha makamero onsene. Tenepo nyabasa unango abwera na mbangwa za kuipa kupita zinango, mbati, "Ana ako akhali pa pwando padafika conzi cikulu cidafudza nyumba mbamala kufa onsene". Job mbacinga ncisi munsolo mwace mbagwa pansi. Iye mbati, "Mulungu asapasa pontho asakwata". Mbaikuzwe zina Iyace!" Panyatwa zonsene izi Job atikana Mulungu tayu.

Cipangizo 11: Job Mbathabuka

Job 2:1 - 41:34

Sathana abvunza Mulungu "Ungathabusa manungo a Job iye anakutikana!" Tenepa Mulungu asiya kuti sathana aende kamulesera kaciwiri. Sathana aphata Job na nthenda ikulu pa kanda yace. Nkazi wa Job mbalonga "Thangwi yanji iwe nkhambe tikana Mulungu wako mbufa pyako?" Mbwenye Job akhonda mbambvundza, "Tinatawira basi udidi wa Mulungu, mbwenye kuthabuka nkhambe?" Axamwali atatu afika balonga na Job nsiku zizinji. Alonga kuti Mulungu akathabusa Job thangwi pyakuipa pikhadacita iye. Tenepo Mulungu Iyene abwera kwa iwo. Mulungu mbaapangiza kuti akhapivesa tayu. Mulungu ndiye wakukhonda mala pa mphanvu Yace. Iye asadziwa pinthu piyonsene. Iye asadziwa pire pyadidi kwa ife, mbwenye ndiye basi anasankura makhaliro adidi penu akunesa kwa ife.

Cipangizo 12: Job Akhala Pontho Ninga Kale

Job 42:1-17

Job pidaona iye ukulu wa Mulungu akhala na manyazo thangwi akhadakaikira Mulungu, akhadalonga pa udidi wace. Job aaphemberera axamwali ace Thangwi akavesa tayu njira za Mulungu. Tenepa Mulungu acita kuti Job akhale wa nfuma na kuwanga pontho. Axamwali acita pwando naye mbampasa mioni. Mulungu mbampasa ana amuna anomwe na acikazi atatu akubalika. Iye akhala kuti aone azinji wa mbeu yace, Pidafa iye akali wakukalamba pikulu.

Axamwali, Mulungu asadziwa thangwi yanji imwe musathabuka pamakhaliro anu. Mbwenye nyerezerani; Mulungu asatifuna pontho asafuna pyadidi kwa ife. Iye asafuna kuti tinyndire Iye kuti tikhale nakukunda sathana, kubulukira mwa Mbuya Yezu Chrixitu.

Mafala Akutoma Nawo

Ndisiyeni ndilonge thangwi ya Aburahamu. Iye akabvera Mulungu, thangwi ya iye anthu azinji agumana khombo. Langanani pa cipangizo cinatewera mungava cizindikiro ici.

Cipangizo 13: Aburahamu Asiya Nyumba Yace

Gen. 12:1 - 13:4

Nsiku inango Mulungu alonga na Aburahamu mbati, "Siya dziko yako na nyumba ya baba wako, uende ku dziko inafuna kukupangiza Ine.. Ndinati ndicite na iwe dziko ikulu. Kubulukira mwa iwe ndinati ndipereke nkhombo kwa anthu onsene". Aburahamu atawira cidumbiro ca Mulungu mbacita pyonsene pidatumwa iye na Mulungu. Iye akwata nkazi wace, mabicu ace na pyonsene pyace. Mbacita ulendo nsiku zizinji paka kufika ku ziko ya Kanani. Tenepa Mulungu ampanga, "Ino ndiyo ziko inapasa Ine kuna mbeu yako".

Cipangizo 14: Aburahamu Na Loti

Gen 13:5-18

Aburahamu akhali na nzukulu wace akacemerwa Loti adaendambo na Aburahamu kukanani. Aburahamu na Loti akhali na nkumbi ukulu wa pinyama. Amakabusa awo akhatikanizana, Thangwi mbuto yakukumbizira pinyama ikhali ingono. Natenepa Aburahamu abvundza Loti, "Ife mbatileke tikanizanabve tayi mbatimwazane, sankura ndiwe kundu ya dziko inafuna iwe." Loti afuna kundu ya didi ya dziko kwa iye na pinyama pyace. Na thangwi ineyo asankura nkundu mwa nyanza, mbaenda kakhala duzi na nzinda ukacemerwa Sodoma. Mulungu mbalonga pontho na Aburahamu tenepa, "Ziko yonsene inaona iwe ndinati ndikupase iwe na mbeu yako kwenda na kwenda."

Cipangizo 15: Aburahamu Agumana Nfumu Wa Ntendere

Gen 14:1-24

Anthu a Sodoma akhali akuipa pikulu. Natepa mafumu anai amenya nkondo na nzinda wa Sodoma mba ukunda. Anyakuwina akwata Loti na mbumba yace kuti akhale nkaidi nziko inango, mbwenye Aburahamu na anyabasa ace aenda kapulumusa Loti kwa a idani. Pakubwerera ku nkondo agumana mfumu wankulu. Dzina yace ikhali Melkezedeki; akhali nfumu wa Salem pisalonga "Ntendere". Melkizedeki abweresa nkate na vinyo mbapasa Aburahamu, mbambvudza, "Iwe wapaswa nkhombo pikulu na Mulungu wakuzulu. adapereka a idani wako manja mwako." Aburahamu apasa cipaso kwa nfumu wa ntendere. Mfumu wa Sodoma akhafuna pasa cipaso kwa Aburahamu, mbwenye Aburahamu akhonda tambira. Iye akakhonda kutambira cipaso ca nfumu wa kuipa. Mbwenye Loti akhali nyakukhonda bvera, mbabwerera pontho ku Sodoma.

Cipangizo 16: Aburahamu Mbalengesa Nyenyezi

Gen 15:1-21

Mulungu acemera Aburahamu xamwali Yace, mbanbvundza kuti onsene anakutewera anakhala mbumba ya dzindza yace. Mbwenye Aburahamu akhali wa kusukwala thangwe akhali na ana tayu. Natepa Mulungu akwata Aburahamu mbaenda naye kunja kwa nyumba mba mbvundza, "Langana kuzulu ulengese nyenyezi khala unakoza; Inati ikhale tenepa dzindza yako nkhambe ndzakwanisa kulengeseka tayi" Aburahamu atawira ku cidumbiriro ca Mulungu mba komeresa Mulungu. Mulungu abvundza pontho Aburahamu kuti nsiku inango Mbeu yako anazatonga dziko yonsene ya Kanani.

Cipangizo 17: Mwana Ismaeli

Gen 16:1-16

Pyaka pizinji pyapita mbwenye Aburahamu na nkazi wace Sara akhazati kukhala na ana. Tenepo nsiku inango Sara abvundza Aburahamu, gona na bicu wanga. Panango ndinati ndikhale na mbumba kubulukira kuna iye." Natepa bicu wa Sara, Agar, akhala napamanungo pa Aburahamu, Tenepo Sara akhala na ntsanje na Agar mba nvuya. Mulungu atuma anjo Yace kuti isandzaise Agar. Iye ambvundza kuti anakhala na mwana wakucemerwa Ismaeli. Ismaeli anati akhale na ana azinji mbadzakhala mbumba ikulu. (Ismaeli azakhala baba wa dzinza ya Arabe) Mbwenye Mulungu abvundza Aburahamu, "Nkazi wako, Sara, anati akupase mwana, Kubulukira mwa iye ndinati ndi kwanirise cidumbiro canga."

Cipangizo 18: Sara Mbaseka

Gen 18.1-15

Nsiku inango, Aburahamu mbakhala na pyaka makumafemba napifemba nkazi wace sara mbakhala na pyaka makumafemba, atumwi atatu a Mulungu abwera kaona Aburahamu. Sara acita pyakudya Aburahamu mbapasa kunja kwa nyumba. Mbozi wa atumwi mbalonga fala ya Mulungu, mbati, "Kubulukira lero kufikira myezi mifemba Sara anakhala na mwana." Sara akhali nkati mwa nyumba mbabva mafala awa. Iye pyamunesa kutawira pikhalonga ntumwi, mbaseka. Mulungu mbabvundza Aburahamu, "Ntangwi yanji Sara akuseka? Kuna pinthu pinango pyakucimwanika kuna Mulungu?" Natepa pikadalonga Mulungu, Sara azakabala mwana mbari nkhalamba, mbadzancemera Izaki pinalongera 'kuseka'.

Cipangizo 19: Aburahamu Mba Pembherera Sodoma

Gen 18:16 - 19:29

Mulungu anyerezera kufudza Sodoma tangwi anthu ace akhali akudawa pikulu. Iye abvundza Aburahamu pire pikhafuna Iye kucita. Aburahamu akumbuka Loti, mbati, "Unati ufudze nyakusowa tangwi ya anyakudawa?" Mbadatonga tayu mwadidi ntongi wa ziko yonsene?" Aburahamu mbapemba Mulungu kuti apulumuse Sodoma. Na thangwi yeneyo Mulungu ampanga kuti, "Ndingagumana anthu anyakulungama khumi ndinafudza tayu nzinda uyu." Atumwi a Mulungu ayenda ku Sodoma mbwenye munthu wakulungama akhali Loti basi. Atumwi a Mulungu abvundza Loti kuti abuluke mu nzinda. Tenepa Mulungu abvumbisa moto wa kudzulu pa nzinda. Sodoma yonsene mbikhala ya kufuzika. Loti basi, na ana ace acikazi awiri ndiwo adapulumuka.

Cipangizo 20: Nsembe Ya Aburahamu

Gen. 21:1 - 22:19

Mwana wa Aburahamu, Izaki, akula mbakhala mphale nkulu. Mulungu akhafuna kulesera Aburahamu, mbanbvudza tenepa, "Kwata mwana wako mbodzi yeka Izaki, undicitire nsembe." Aburahamu akanyndira Mulungu tenepo mba nbvera. Akhapidziwa kuti Mulungu anamphanvu ya kumulamusa muli wa kufa. Mbwenye pakufika nzinzi wakufuna kupha Izaki mulungu alonga pontho, "Aburahamu leka kupha mwana, Ndisadziwa kuti usandiikha pa mbuto ya kutoma, thangwi wakonda tayu na mwana wako." Tenepo Aburahamu aona bira ikhadamangirwa pa tsanga. Pambuto ya mwana wace adzakwata bira mbapasa nsembe Mulungu.

Cipangizo 21: Ngalamba Aburahamu Na Bicu Wace

Gen 24:1 - 25:26

Pikhali Aburahamu ngalamba, acemera bicu wace mbanbvundza tenepa, "Bwerera uende kudziko yanga ukasake nsikana kuti akhale nkazi wa mwana wanga Izaki." Aburahamu akhafuna tayu kuti Izaki abuluke ku dziko ya Kanana penu kuti akwate nkazi wa Kanana kuti akhale nkazi wace thangwi akhali anthu akuipa ntima. Tenepo bicu acita cidumbiro mbabvera Aburahamu, Mulungu antsogolera bicu mpaka ku dzindza ya Aburahamu. Kweneko agumana nsikana wakubalika kuti akhale nkazi wa Izaki. Dzina yace ikhali Rabeka. Izaki na Rabeka adzakhala na mwana dzina yace ikhali Jakobo (penu Israeli). Iye adzakhala baba wa dziko ikulu ya Israeli. Mbumba ya Israeli isakhala mpaka nalero kudziko ikhacemerwa Kanana. Ku Israeli kwabuluka ule adabweresa nkhombo kuna dziko yonsene.

Cipangizo 22: Yezu Wabarwa

Galata 4:4-5; Mateus 1:18-25

Fala ya Mulungu ndiyo ya ndimomwene. Mulungu nkhambe kunama tayi. Mulungu akhadabvundza Adamu kuti anadzatuma Nyakusangurwa Wace kuti akunde sathana. Iye akhadabvundza Nowa kuti anadzafudza anyakudawa. Mulungu apangiza Job kuti asafuna pyadidi kwa ife, Iye apangiza Aburahamu kuti asakwanirisa cidumbiro cace. Pa cipangizo ici mukuona basi mwana anacemerwa Yezu. Pa nzidzi wakukwana abaliwa ku nzinda wa Israeli. Mai wace akhali mwali anacemerwa Mariya akhali wa dzindza ya Aburahamu na Izaki mbwenye Baba wace akhali Mulungu Mbodzi ekha wa Ndimomwene. Yezu ndiye anabweresa nkhombo padziko yonsene. Iye ndiye adabwera kuti azakunde sathana pontho mbatibweresa kwa Mulungu.

Cipangizo 23: Kufa Kwa Yezu

Galata 3:13-14

Yezu akula kuti akhale mamuna. Iye akhapfundzisa anthu njira za Mulungu. Iye akhacita pirengo pizinji toera apangize kuti abulukira kwa Mulungu. Mbwenye anthu akuipa antawira tayu. Tangwi ya penepi azamupha Yezu mbankhomera pantanda. Nyakhondo mbodzi mba mphola pa kundu pace na dipa, tenepo Yezu akhali wa kufadi. Axamwali, tenepa ninga Adamu abvera Mulungu tayu pidadya iye muti, ifembo tisakonda kuvera Mulungu, tenepa tisatongerwa kufa kwenda na kwenda. Mbwenye Yezu afa kuti akwate kutongwa kwathu. Musakumbukira Mulungu apasa tani Aburahamu bira kuti aphe pa mbuto ya Izaki? Mulungu atipasambo Mwana Wace Mbodzi eka kuti afe pa mbuto yathu. Musakumbukira Mulungu abvundza Adamu kuti anadzatuma munthu anadzakunda sathana? Sathana akundwa pa nzidzi udatifera Yezu. Cincino mphanvu ya sathana ikatibweresera kufa kwa kukhonda mala ya fudziwa.

Cipangizo 24: Yezu Ali Maso

Juwau 20:19-29

Manungo a Yezu akufa aikwa mu ndumbi, mbwenye pantsiku yacitatu azakhala maso pontho! Iye abulukira kwa axamwali ace. Mbwenye Tomasi mbodzi wawo akhalipo tayu. Pakupita dzidzi abvunziwa Tomasi, "Tawona Yezu!" Mbwenye iye akhaataira tayu. Yezu azabulukira kwa onsene. Iye apangiza Tomasi manja mwace mudapholiwa Iye, na cironda cadipa pakundu pace. Yezu mbati kuna Tomasi, "Leka kaikira pontho, tawira kuna Ine. Mbakusanzaya ale ananditawira mbakonda kundiona." Axamwali, mbatilekeni khala ninga Tomasi adakaikira Mulungu. Mbatikhale ninga Aburahamu adakulupilira cidumbiro ca Mulungu. Ndi kubulukira kwa kutawira Yezu unadziwa Mulungu pontho usatambira upulumuki wakukhonda mala mwa Iye.